فرسایش منابع ژنتیکی در کشور به‌واسطه فقدان مدیریت یکپارچه است

به گزارش گروه سیاسی ، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چگونگی مدیریت حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی را در قالب گزارشی توسط مورد بررسی قرار داد.

این مرکز با بیان این مطلب که منابع ژنتیکی کشور مهمترین سرمایه های ملی محسوب می شوند که حفاظت و نگهداری از آنها تنها از لحاظ ملی و امنیتی حائز اهمیت است، بلکه بهره برداری از این ثروت در زمینه های مختلف نقش مهمی در ارتقای امنیت اقتصادی، امنیت سلامت و امنیت غذایی دارد، افزود: گرچه دستگاه ها و نهادهای متولی متعددی در زمینه حفظ و نگهداری منابع ژنتیکی فعال هستند، اما به دلیل ماهیت منابع ژنتیکی از نظر تنوع و گستردگی در کشور و همچنین نبود سیاست کلان و جامع در این حوزه و عدم مدیریت یکپارچه و منسجم این منابع، فرسایش آنها شدت بیشتری داشته است. ارتباط ضعیف زیست بانک ها برای اشتراک گذاری اطلاعات و نبود بانک اطلاعات جامع منابع ژنتیکی سبب شده دسترسی محققان به این منابع دشوار باشد. از طرف دیگر به دلیل عدم ضمانت اجرایی نظارت بر خروج منابع ژنتیکی از کشور ، هر روزه شاهد خروج غیرمجاز و سرقت زیستی ذخایر با ارزش کشور هستیم.

این گزارش می افزاید: رفع معضلات موجود و همچنین پیوستن و مشارکت در کنوانسیون های بین المللی مرتبط با این حوزه از جمله پروتکل ناگویا نیازمند وجود زیرساخت های قانونی محکم و کارآ در کشور است. در حال حاضر لایحه «حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی» و لایحه «الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به پروتکل ناگویا» که در رابطه با دسترسی به منابع ژنتیکی و تسهیم عادلانه و منصفانه منافع حاصل از استفاده آنها در سطح بین المللی، از مواردی است که مجلس دهم باید مورد بررسی قرار دهد. با توجه به نتایج بررسی لایحه الحاق به پروتکل ناگویا در کمیسیون های اصلی و فرعی مجلس نهم، تصمیم گیری درباره پیوستن به این پروتکل منوط به ایجاد زیرساخت های قانونی در کشور شده و در نتیجه نیازمند بررسی لایحه «حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی» می باشد. این لایحه با تشکیل کارگروه هایی در مرکز پژوهش ها و سپس در کمیسیون کشاورزی مجلس نهم مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهادهایی برای رفع ابهامات موجود ارائه شد. با این حال فرآیند تصمیم گیری و رای نهایی در خصوص آن به اتمام نرسیده و ادامه بررسی آن به مجلس دهم موکول شده است.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: از آنجا که حفاظت از منابع ژنتیکی کشور و رفع مشکلات موجود بسیار اهمیت دارد، موارد زیر در بررسی لایحه مذکور باید مورد توجه قرار گیرد:

- دامنه شمول اعطای مجوزهای دسترسی و بهره برداری منابع ژنتیکی و نوع بهره برداری

- ساختار مدیریت حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی

- توجه به مالکیت فکری و دانش سنتی مربوط به منابع ژنتیکی

بررسی دقیق این لایحه و ایجاد زیرساخت های قانونی مطلوب و نیز پیگیری اجرا و نظارت بر قوانین می تواند از اقدامات مجلس دهم شورای اسلامی در جهت صیانت و کنترل بهره برداری از منابع ژنتیکی کشور باشد.