تاریخچه ای از "عملیات بدر"/از استفاده سلاح شیمایی توسط صدام تا شهادت مهدی باکری

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، 20 اسفند ماه سالروز آغازعملیات «بدر» است،در این عملیات دستیابی و تسلط بر جاده العماره – بصره و نیز راهیابی به مرکز اصلی هورهای غرب دجله – که استان های ناصریه، بصره و العماره را احاطه کرده است – و هم چنین تسلط بر شرق دجله همراه با انهدام نیرو از جمله اهدافش بود.

۲۰ اسفند ۱۳۶۳ نیروهای ایرانی در نزدیکی جزایر مجنون و در شهر قرنه٬ در محل تلاقی رود فرات با بزرگراه پیاده شده و تهاجم به سمت بزرگراه را آغاز نمودند. آن‌ها توانستندبخشی از بزرگراه را به تسخیر خود درآورند که در این زمان با پاتک نیروهای عراقی که توسط توپخانه٬ قوای زرهی٬ و نیروی هوایی مواجه شدند. این عملیات نخستین عملیاتی بود که نیروهای ویژه گارد ریاست جمهوری عراق به عنوان نیروی ذخیره در آن شرکت نمودند.

در ابتدای عملیات بدر  ایرانی‌ها با اصل غافلگیری به سمت عراقی‌ها یورش بردند و جبهه‌ای به طول ۱۲ کیلومتر در برابر لشکر ۴ام عراق گشودند. سرانجام در ۲۳ اسفند با فشار بیش از حد نیروهای ایران توانست با شکستن خطوط عراقی از شمال قرنه به داخل خطوط عراقی نفوذ نمایند.

پس از دو روز نبرد نیروهای سپاه پاسداران با حمایت تانک و توپخانه ۱۶ کیلومتر به داخل خطوط عراقی نفوذ کردند. در همان شب سی هزار نیروی ایرانی خود را به رودخانه دجله رسانیدند. آن ها با استفاده از سه پل شناور که یکی از آن ها توانایی عبور خودروهای سنگین را داشت از رودخانه عبور کرده و با پیشروی در ساحل مقابل بزرگراه را به اشغال خود درآوردند. با این حال با وجود موفقیت ایرانی‌ها٬ آن‌ها بطور گسترده‌ای خود را در معرض آتش عراقی‌ها قرار دادند. ایرانی‌ها همزمان از کمبود تجهیزات نیز رنج می‌بردند.

منطقه عملیات در غرب هورالهویزه واقع است که از شمال به تراب هوزجیهو از جنوب به القرنه و کانال سوئیب محدود می‌شود. این منطقه دارای دو نوع طبیعت متفاوت است: یک خشکی در قسمت غربی که حداقل عرض آن ‌دو کیلومتر در زجیه و حداکثر عرض آن هشت تا ‌9 کیلومتر در عزیر و الهاله است و ‌دو هور بزرگ )هورالهویزه در شرق و هورالحمار در غرب) این خشکی را احاطه کرده‌اند.

طول منطقه عملیات از ترابه تا الهویدی حدود ‌50 کیلومتر است. زمین آن از جنس خاک رس نمکی و به حالت گرد است. در نزدیکی سیل‌بندهای هور نیز با نشست آب، منطقه حالت باتلاقی به خود می‌گیرد.

همچنین، منطقه مذکور توسط رودخانه دجله به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می‌شود که سه چهارم خشکی منطقه در شرق رودخانه واقع است. جاده حساس و مهم بغداد – بصره نیز در غرب رودخانه واقع است.

وسعت کل منطقه عملیات اعم از خشکی و هور ‌1000 کیلومترمربع است که ‌250 کیلومترمربع آن خشکی و مابقی آن هور است، در این منطقه یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت عراق موجود است که دولت عراق مشغول بررسی و نقشه‌برداری آن شده بود.

در این هنگام در حالی که یاران او سعی در انتقال پیکرش بوسیله قایق به عقب را داشتند قایق هدف اصابت شلیک مستقیم آر پی جی یکی از سربازان عراقی قرار گرفت و در اروند رود غرق شد. پیکر وی و سایر سربازانش هیچگاه یافت نشد و وی همچنان مفقودالجسد می‌باشد.

پاسخ صدام به عملیات بدر  استفاده از سلاح‌های شیمیایی بر علیه نیروهای مستقر و نیز آغاز دور دوم جنگ شهرها و بمباران و موشک‌‌باران ۲۲ شهر ایران از جمله تهران٬ تبریز٬ اصفهان٬ و شیراز بود. عراقی‌ها از پیش توپخانه خود را بر روی مواضع اطراف بزرگراه هدف گیری نموده بودند. هنگامی که ایرانی‌ها به اهداف خود در تسخیر بزرگراه رسیدند عراقی‌ها پاتک خود را آغاز نمودند.
 
نیروهای عراقی تحت امر سلطان هاشم أحمد محمد الطائي و  جمال زانون٬ حملات هوایی و توپخانه‌ای را علیه نیروهای ایرانی شروع نمودند. سپس آنها با استفاده از توپخانه٬ تانک٬ و نیروهای زرهی شروع به عملیات گازانبری کردند. در اوج نبرد صدام دستور به استفاده از سلاح های شیمیایی داد. همزمان عراقی ها با استفاده از لوله‌های ویژه‌ای که مهندسان عراقی طراحی کرده‌بودند آب دجله را به داخل خاکریزهای ایرانی هدایت نمودند. تحت فشار شدید عراقی ها٬ نیروهای ایران مجبور به عقب نشینی شدند. حملات بالگردهای عراقی به هنگام عقب نشینی ایرانی‌ها تلفات بیشتری به نیروهای ایرانی وارد نمود. تا ۲۵ اسفند ایرانی‌ها به داخل نیزارها عقب رانده شده بودند.
سرانجام طی عملیات بدرعلاوه بر تلفات سنگین که به دشمن وارد شد، بیش از ‌500 کیلومتر مربع از منطقه هور از جمله روستاهای ترابه، لحوک، نهروان، فجره و نیز جاده خندق به طول ‌13 کیلومتر، که فاصله آن با جاده العماره بصره ‌6 کیلومتر است، به تصرف نیروهای خودی درآمد.