آداب و رسوم سمنانی ها در عيد نوروز

به گزارش گروه فرهنگی ، آیین های نوروزی در این استان به دو بخش پیش و پس از نوروز تقسیم می شود:

نوروزخوانی:

یكی از آداب استقبال از نوروز در استان سمنان نوروزخوانی است، این آیین كه درگذشته رواج بیشتری داشته بیشتر از نیمه دوم اسفندماه آغاز می شود.

نوروزخوانان بصورت فردی و یا درگروه های دو و سه نفره در محله های شهر و روستا گردش كرده و با خواندن ابیاتی فرارسیدن نوروز باستانی را نوید می‌دهند.

نكته جالب اینجاست كه درمیان ابیات و اشعار نوروزخوانی در استان سمنان، مضامینی در ارتباط با مدح مولا علی (ع)و دیگر امامان وجود دارد.

سلام من بگیرعلیك ازجانب مُلا بیگ
نوروزسلطان آمده گُل درگلستان آمده
مژده دهیدبه دوستان نوروزسلطان آمده
بهارآمد، بهارآمدخوش آمد علی باذوالفقارآمدخوش آمد

مرسوم است كه صاحبخانه اقلامی چون برنج،شیرینی،نقل،گردو و یا وجه نقد به نوروز خوانان هدیه داده و وی نیز در مقابل برای سلامتی اهل خانه و برآورده شدن حاجات آنان دعا می‌كند.

كاشت سبزه:

یكی دیگر از آیین های استقبال از بهار در استان سمنان، رویاندن دانه گندم ،جو، عدس، شاهی و.... برای تهیه سبزه نوروزی است،زنان كدبانو سبزه را در ظروف مختلف و یا بر روی كوزه های گلی سبز می كنند. در شهر سمنان و برخی دیگر نقاط نهادن پیاز گُل نرگس، سیر و سُنبل در میان كوزه های حفره دار مرسوم است.

پخت سمنو:

از دیگر آیین های نوروزی در این استان پخت سمنو در روزهای پایانی سال است، آداب و رسوم مربوط به پخت سمنو در شهرهای سمنان و مهدیشهر به نسبت دیگر نقاط چشمگیرتر است.

كار تهیه سمنو اغلب با همیاری زنان فامیل و یا محله صورت می گیرد، برپایی مجلس روضه حضرت زهرا (س) و ذكر دعا و نیایش در هنگام پخت سمنو متداول بوده و بسیاری از خانواده‌ها نیز بنابر نذر خود همه ساله اقدام به پخت سمنو و تقسیم آن بین آشنایان و اهل محل می‌كنند.

خانه تکانی:

با نزدیك شدن سال نو اهالی اقدام به شستشو اثاثیه منزل ،فرش و... كرده و با پاكیزگی به استقبال از بهار طبیعت می روند.

در برخی نقاط شهری و روستایی این استان، زنان با تهیه دوغابی از گل قرمز و یا سفیدرنگ به تجدید نمای دیوارهای گلی خانه می‌پردازند.

درشهرمُجن، روستای هیكو و مناطق خطیركوه، كالپوش،كوه زر و خوارتوران می توان تصاویر زیبایی از آیین استقبال از نوروز را در روزهای پایانی سال مشاهده كرد.

از دیگر آداب این شب رسم 'فالگوش' است كه بنابر آن برخی افراد حاجت مند با فالگوش ایستادن درمحل گذر و یا سایر محل ها، براساس شنیده‌های خود برآورده شدن حاجت‌شان را تعبیر می‌كنند.

رسم 'شال اندازی' نیز در برخی روستاهای گرمسار و منطقه كالپوش شاهرود در این شب انجام می شود، برای این منظور جوانان شال خود را درخانه های اهل محل انداخته و به انتظار می‌نشینند، صاحب هر خانه با دیدن شال مقداری میوه، شیرینی، نقل و ... در میان شال نهاده و به صاحبش می دهد.

در دیگر نقاط، جوانان با پوشاندن چهره خود و اجرای رسم 'قاشق زنی' به درخانه ها رفته وبا زدن مداوم قاشق به كاسه فلزی صاحب خانه را از حضور خود برای دریافت هدیه مطلع می‌كنند.

عیدانه(عیدونه):

یكی دیگر از آیین های نوروزی ارسال هدایا و عیدانه برای دختران نامزد دار و یا عقدی توسط خانواده داماد است.

برای این منظور تعدادی از زنان فامیل همراه با مجمع های حاوی كفش، روسری،چادر، كله قند قطعه ای طلا و.... با شادی و سرور به خانه دختر رهسپار شده و هدایا را تقدیم می كنند. تهیه و ارسال عیدانه داماد نیز توسط مادرعروس انجام می شود.

تحویل سال:

در لحظات پایانی سال مرسوم است كه سفره هفت سین را درخانه گسترده و اقلام آن شامل سكه، سیب، سنجد، سماق، سبزه، سیر و سمنو را در میان سفره می گذارند.

در بسیاری از نقاط، اهالی علاوه بر موارد نامبرده سفره نوروزی خود را با نهادن آینه، قرآن، ظرف آب، نارنج، ماهی قرمز، شمع یا چراغ، نان محلی، انجیر خشك، نخود و كشمش، گردو و بادام، گلاب پاش، تخم مرغ رنگ شده، میوه، حلوا، نمك و گُل مزین می كنند.

سفره نوروزی غالبا در اتاق مهمانی گسترده شده و تا پایان تعطیلات برای پذیرایی از مهمانان مهیاست.

در برخی نقاط از جمله شاهرود عده ای از خادمان مساجد و تكایا اقدام به تهیه 'آب دعا ' در ساعت پایانی سال می كنند.

برای این منظور آیات قرآن، اسماءالله و ذكر هفت سلام (سلام قولا من رب الرحیم، سلام علی نوح فی العالمین، سلام علی موسی و هارون، سلام علی آل یاسین، سلام علی ابراهیم، سلام علیكم طبتم فادخلوها خالدین، سلام علیكم طبتم بما صبرتم فنعم عقبی الدار)با مركب زعفران بر روی سطح ظروف چینی تحریر شده و سپس در میان تشت آب فرو برده می شود، در اولین دقایق سال نو آب دعا به نیت تبرك و شفا بین حاضرین تقسیم می‌شود.

حضور پر شمار اهالی در امامزاده ها، اماكن مذهبی وگلزار شهدا در هنگام تحویل سال نیز در كلیه نقاط استان مرسوم است.

پس از حلول سال نیز افراد خانواده با یكدیگر دیده بوسی می كنند و با دعای خیر برای همگان بهار طبیعت را جشن می‌گیرند، پدر خانواده با گشودن قرآن مبلغی پول به هریك از اعضای خانواده عیدی می‌دهد كه این وجه را در اصطلاح 'دست لاف' می‌گویند.

در همین لحظات برخی خانواده ها ورود فردی خوش قدم با عنوان 'شگون' یا'شگوم' را انتظار می‌كشند، این شخص كه غالبا نوجوان و از سادات فامیل یا محله است همراه با سینی حاوی كوزه آب، سبزه، قرآن، نمك و.... در اولین دقایق سال نو به عنوان اولین شخص به خانه قدم نهاده و با تبریك فرا رسیدن نوروز، عیدی خود را از پدر خانواده دریافت می‌كند.

انتخاب شخص شگون كه اهالی به قدم خیر و با بركت او باور دارند بنا بر تجربه و یا استعانت از استخاره صورت می گیرد،در بین دامداران و عشایر نیز مرسوم است كه شگون بّره سفید كوچكی را به باور بركت دام و حشم با خود به خانه می‌آورد.

دید و بازدید:

دید و بازدید ازدوستان و آشنایان نیز با گذشت دقایقی از تحویل سال آغاز شده و تا پایان تعطیلات نوروزی ادامه می‌یابد.

مرسوم است كه در ابتدا كوچكترها به دیدن بزرگان فامیل و طایفه رفته و سال نو را به آنها تبریك می‌گویند، در برخی نقاط نیز دید و بازدیدهای نوروزی توسط مردان وزنان بصورت جمعی وجداگانه انجام می‌شود.

دیدار از علماء، خانواده شهدا و كسانی كه به تازگی عزیزی را از دست داده اند نیز همواره بین مردم استان سمنان مرسوم است.

دادن عیدی به كوچكترها، زیارت قبور، صله رحم و انجام بازی های محلی از دیگر آداب نوروزی در این استان است.

سیزده به در:

آخرین روز از تعطیلات نوروزی نیز به تفرّج در دامن طبیعت اختصاص دارد، این روز فرخنده را اعضاء خانواده و فامیل در دامن كوه ،صحرا و باغات سپری می‌كنند.

پخت انواع آش وغذاهای محلی ازجمله سبزی پلو، ته چین، آش رشته ، آش انار، انجام بازی‌های محلی و تاب سواری ،خواندن ابیات و ترانه‌های محلی و نیز انداختن سبزه‌های نوروزی در آب روان از جمله آداب این روز است،گره زدن سبزه به نیت حاجت طلبی و بخت گشایی از دیگر باورهای اهالی دراین روز است.

انتهای پیام/