ایران با 5 هزار متر مرز آبی گارد ساحلی ندارد/ سازمان بنادر از پذیرش مسئولیت جان گردشگران در سواحل طفره می‌رود

: درصد بالایی از ساکنان استان های مختلف کشور در ایام مختلف به ویژه تعطیلات به سواحل شمالی کشور سفر می‌کنند، این در حالی است که هر ساله تعدادی از مسافران به دلیل بی‌توجهی به هشدارها و نواحی تعیین شده برای شنا دچار حادثه غرق شدگی شده و جان خود را از دست می‌دهند. بااین وجود شاید بتوان با تعیین یک متولی در نواحل ساحلی به ویژه مناطق گردشگرپذیر تا حد زیادی از آمار بروز چنین حوادثی کاست. موضوعی که حمید سلیمانی مقام، رئیس کارگروه آموزش و فرهنگ کمیته گردشگری دریایی سازمان میراث فرهنگی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی میزان به آنها اشاره می کند.


در حال حاضر سواحل به ویژه در استان های شمالی محلی برای بروز حوادثی مانند غرق شدن شناگران هستند، حادثه هایی که با حضور یک سازمان در قالب متولی اصلی می توان از بروز آن جلوگیری کرد، براین اساس این پرسش مطرح می شود که مسئولیت شنا در سواحل ایران بر عهده چه سازمان یا نهادی است؟
سازمان هایی چون فرمانداری، شهرداری، استانداری و معاونت گردشگری که هیچ یک سابقه دریایی ندارند، حتی در قوانین داخلی شان هیچ بند و تبصره ای در این مورد وجود ندارد، این مسئولیت را برعهده دارند که با تصمیم های استانی و از طریق بخشنامه هر سال به یک نهاد واگذار می شود به این ترتیب در هر هفت شهر ساحلی نیز مسئولیت بر عهده یک سازمان و نهاد است. در واقع در پشت صحنه اداره سواحل و مسئولیت نجات جان مردم در ساحل هیچ سیستم علمی وجود ندارد. از سوی دیگر سازمان هایی که خود را متولی می دانند نیز با به کار بردن ترفندهایی از هلال احمر، سازمان عمران بنادر یا تربیت بدنی کمک می گیرند در حالی که این سازمان ها خود نیز از دریا و ساحل چیزی نمی دانند.

یعنی سازمان های متولی آموزشی در این زمینه ندیده اند؟
تمامی این سازمان ها هیچ دوره ای در زمینه دریا ندیده اند و شناسنامه ای در این خصوص ندارند.

از این موضوع که بگذریم آیا سازمان هایی که خود را متولی می دانند تنها در برابر حوادث در محدوده مجاز مسئول هستند ؟
سئوال شما را با تعدادی سئوال پاسخ می دهم. اینکه به استناد چه ماده قانونی برای دریا حریم تعیین شده است؟ اصلا چه فردی گفته است سازمان های متولی تنها در حریم دریا مسئول هستند. به عنوان مثال اگر شخصی خارج از حریم غرق شد استانداری آن شهر ساحلی مسئول نیست ؟ چرا افرادی که در محدوده غیر مجاز شنا می کنند را با هلیکوپتر رصد نمی کنند تا جان مردم را نجات دهند؟ چگونه با هلیکوپتر شهر را رصد می کنند اما نمی توانند حضور مرم را در مناطق خطرناک برای شنا رصد کنند و هشدار دهند؟چه مقام یا نهادی باید با این سازمان ها صحبت کند؟ آیا کمیته ای در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وجود دارد در مورد گردشگری دریایی؟ چرا از نهادهایی که متولی اجرای قانون هستندٰ نماینده ای در این کمیته وجود ندارد؟ در حالی که مباحث حقوقی در این بحث مطرح است. باید در طرح دریا در رامسر 9 نفر غرق شوند و پس از شکایت به دادگاه محافل قضائی حضورشان احساس شود؟ چه کسی اجازه این طرح دریا را صادر کرد و اگر فردی در معرض خطر غرق شدن بود چه طرحی برای نجاتش دارید؟ 9 نفری که در رامسر غرق شدند هر یک برای نجات دیگری اقدام کرده بودند که تعدادشان به 9 نفر رسید. اینها مسائلی است که دست به دست هم می دهد تا این مسئولیت بین افراد متنوع تقسیم شود اما هیچ کسی هم پاسخ نباشد.

البته مردم نیز خود مسئول وقوع بخشی از این حوادث هستند، به عبارتی چرا مردم در خارج از طرح شنا می کنند؟
در طبیعت گردی و سواحل ما بحثی به نام درجه بندی توریست وجود ندارد برخی ها تصور می کنند، اعمال چنین طبقه بندی نوعی تبعیض است، این در حالی است که مگر هتل ها که درجه بندی می شوند در حق مردم تبعیض روا می شود؟ بسیاری از افرادی که در محدوده غیر مجاز شنا می کنند و غرق می شوند به این دلیل به نواحی غیر مجاز رفته اند که بخش های تعیین شده نامناسب بوده است. به عبارتی مردم دوست ندارند در جایی که ازدحام، مزاحمت و زباله وجود دارد شنا کنند. آنها دوست ندارند در جایی شنا کنند که افراد از هر طبقه فرهنگی حضور داشته باشند در حالی که مردم از هر طبقه فرهنگی و اجتماعی حق دارند از طبیعت استفاده کنند، ‍اما به هر شخص باید درخور فرهنگ و توان مالی اش خدمات ارائه داد.

با این توضیحات از نظر شما درجه بندی نکردن توریست در سواحل علاوه بر خطر غرق شدن چه عواقب دیگری دارد؟
بی سامانی گردشگران ایرانی در سواحل کشور موجب شده تا بسیاری از افراد ترجیح دهند برای استفاده از ساحل راهی کشورهای خارجی شوند. این در حالی است که آنها در چنین سفرهایی درمعرض مسائل فرهنگی مغایر با فرهنگ کشومان قرار می گیرند تنها به این دیلی که نظارتی بر سواحل داخلی وجود ندارد. این مسائل در حالی است که می توانیم طرح های ساحل آبرومند و مجهز برای خانواده ها داشته باشیم و به علت بهداشت و امنیتی که دارد خانواده ها از این که به صورت جداگانه شنا می کنند گلایه ای نخواهند داشت.

به سفرهای خارجی اشاره کردید، در سواحل کشورهای توسعه یافته نظارت بر محدوده های شنا ممنوع به چه صورت است؟
در خارج از ایران گفته می شود که تنها به مردم باید اطلاع داد که چه محدوده ای خطرناک است. دیگر به نهادهای حکومتی ارتباطی ندارد که مردم در آن محدوده یا خارج از آن شنا می کنند، اما با وجود این تمام سیستم در ساحل آماده است که به همان شخصی که تذکر داده اند اگر خارج از محدوده تعیین شده شنا کند امداد رسانی شود. زمانی که به اشخاص تابلو ورود ممنوع، دوچرخه سواری ممنوع، اسکیت سواری ممنوع ،ماهی گیری ممنوع، شنا ممنوع را نشان می دهید، مردم برای رعایت نکردن هشدارها حریص می شوند. پس از مدتی نیز این تابلو ها اهمیت خود را از دست می دهند. در خارج از ایران می بینید که مردم در اقیانوس شنا می کنند، اقیانوسی که کوسه دارد. گارد ساحلی به سرعت با به صدا درآودن آژیر خطر هشدار می دهد اما مردم را مجبور نمی کندٰ حتی برای شخصی که از دریا خارج نمی شود جت اسکی برای امداد رسانی قرار داده است. در واقع بین مردم و مامور اعتمادی وجود دارد که در ایران این اعتماد به دلیل ضعف سیستم مدیریتی ایجاد نمی شود.

در چنین کشورهایی به طور دقیق چه سازمان و نهادی این خدمات را ارائه می دهد؟
در خارج از ایران گاردی وجود دارد به نام گارد ساحلی که مسئولیت هشدار و نجات مردم را در ساحل و دریا بر عهده دارد، اما در ایران با 5 هزار متر مرز آبی چنین گاردی وجود ندارد. توجه داشته باشید که این نیرو هیچ ارتباطی با نیروی انتظامی و گردشگری ندارد بلکه باید به طور مستقیم زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی باشد. زیرا در میان سازمان های موجود در کشور این سازمان است که دریا را می شناسد و مجهز به تخصص های لازم در دریا است. با حضور این گارد مردم دیگر احساس نمی کنند که نیروی انتظامی با آنها برخورد می کند یا ممنوعیتی از نظر امنیتی و یا اماکن وجود دارد.

چرا در ایران سازمان بنادر و دریانوردی مسئولیت شنا کردن مردم در سواحل را بر عهده نمی گیرد؟
به دلیل مسئولیت بالایی که ایمنی مردم در سواحل دارد، زیرا سازمان بنادر بهتر از هر ارگان دیگری معنای دریا را می داند. این سازمان حتی بحث ایمنی قایق های موتوری را بدون قبول مسئولیت شان انجام می دهد. سازمان هایی که اصرار دارند متولی بحث ساحل باشند به خاطر نبود آگاهی دقیق از حجم این مسئولیت است.

با وجود این شرایط مردم ازدریا استفاده می کنند. به عبارتی با همه کاستی هایی که از سوی سازمان های متولی وجود دارد، تکلیف مردم چیست؟
یکی از مشکلات ما نیز خود مردم هستند. متاسفانه برخی از افراد فرهنگ طبیعت گردی و دریا را ندارند. مردم ما سالها در بحث دریایی محدودیت داشتند. تا زمانی که استعمار در این کشور بود به مدت 400 سال مردم را در محدودیت قرار داد. در حالی که دور کردن مردم از ساحل پیامدها اقتصادی و امنیتی دارد. راه ورود مردم به دریا، ساحل است. به عنوان مثال دور بودن مردم از دریا باعث شده است که کودکان ایرانی به ندرت به مشاغل دریایی به عنوان شغل آینده فکر کنند. فراموش نکنید که با حضور مردم در دریا و ساحل؛ ایمنی مرزها، اشتغال، نشاط خانواده و توسعه فرهنگ دریایی ایجاد می شود. اما می بینید که در ورودی شهر چالوس تابلو بزرگی نصب شده است که در هشدار به مردم برای استفاده از دریا نوشته گول این عروس هزار چهره را نخورید، هزاران جوان را به کام مرگ کشانده است. در حالی که طبق نظر سنجی سازمان میراث فرهنگی 90 درصد مردم برای استفاده از دریا به شمال کشور سفر می کنند. گویا مسئولان مرتبط نمی توانند مردم را در ساحل مدیریت کنند در نتیجه آنها را از دریا می ترسانند.

در نهایت راه حل پیشنهادی شما در این زمینه چیست؟
باید در سه برنامه کوتاه مدت، بلند مدت و میان مدت به ساماندهی وضعیت گردشگری دریایی پرداخت. در برنامه کوتاه مدت باید سه کمیته بحران، حوادث و طرح ها شکل بگیرد. در کمیته بحران باید به سرعت نقاط حادثه ساز تعیین شود. در بخش حوادث باید دلایل واقعی حوادث در دریاها استخراج شود تا تجربه آن به کار گرفته شود و در کمیته طرح ها باید برای نقاط حادثه خیز طرح های اجرایی در نظر گرفته شود. در برنامه میان مدت باید ارگان متولی تعیین و شیوه نامه مربوط به گردشگری دریایی تهیه شود. در برنامه بلند مدت باید سازمان گردشگری دریایی در کشور شکل بگیرد.

گفت و گو: لیلا موسوی نسب