کارزار جهانی اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل؛ وتو آمریکا مانع اصلی در برابر عدالت‌خواهی

فعالان حقوق بشری در شیلی به‌تازگی با استناد به ماده ۶ منشور سازمان ملل، کمپینی را برای اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل آغاز کردند.

آنها درخواست خود را براساس آنچه که «نقض مداوم و سیستماتیک» قوانین بین‌المللی بشردوستانه و نقض مکرر قطعنامه‌های سازمان ملل، به‌ویژه با توجه به نسل‌کشی مداوم در غزه و بحران انسانی در آنجا توصیف می‌کنند، بنا نهادند.

ماده ۶ منشور سازمان ملل بیان می‌کند: عضوی از سازمان ملل که به‌طور مداوم اصول مندرج در منشور حاضر را نقض کرده باشد، می‌تواند بنا به توصیه شورای امنیت توسط مجمع عمومی از سازمان اخراج شود.

این اولین درخواست از این دست نیست؛ در سپتامبر ۲۰۲۵، پس از حملات هوایی رژیم صهیونیستی به قطر که مقام‌های حماس را هدف قرار داد، پاکستان خواستار تعلیق یا اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل به دلیل نقض قوانین بین‌المللی و تهدید صلح و امنیت بین‌المللی شد؛ سفیر پاکستان در سازمان ملل هشدار داد که اقدام‌های رژیم صهیونیستی ثبات منطقه‌ای و جهانی را به خطر می‌اندازد.

به همین ترتیب، فرانچسکا آلبانیزی، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، بار‌ها با استناد به جنایت نسل‌کشی رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان، هدف قرار دادن اماکن سازمان ملل، نقض منشور سازمان ملل و برچسب زدن به سازمان ملل به‎‌عنوان یک سازمان تروریستی، خواستار تعلیق عضویت این رژیم در سازمان ملل شده است.

منشور سازمان ملل سازوکار‌هایی را برای تعلیق یا اخراج کشور‌های عضو طبق مواد ۵ و ۶ فراهم می‌کند، در حالی که ماده ۶ به اخراج می‌پردازد، ماده ۵ به تعلیق می‌پردازد.

از نظر تاریخی و از زمان تأسیس پس از جنگ جهانی دوم، سازمان ملل هرگز هیچ عضو دولتی را طبق مواد ۵ و ۶ منشور از این سازمان اخراج یا تعلیق نکرده است. با این حال، تلاش برای جلوگیری از حضور آفریقای جنوبی در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل، پس از تصویب توصیه کمیته اعتبارنامه‌ها برای لغو اعتبارنامه‌های آفریقای جنوبی توسط مجمع عمومی سازمان ملل، با استناد به سیاست‌های نژادی دوران آپارتاید این کشور، موفقیت‌آمیز بود.

در گذشته تلاش‌های متعددی برای اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل انجام شده است، اما همه آنها به دلیل فشار سیاسی یا تهدید به استفاده از حق وتو ناموفق بوده‌اند. اولین تلاش در سال ۱۹۷۵ بود، زمانی که الجزایر و سوریه کمپین مشترکی را با هدف تعلیق رژیم صهیونیستی از مجمع عمومی سازمان ملل ریاست  کردند. این گام نیاز به توصیه شورای امنیت سازمان ملل دارد و به دلیل تهدید وتوی آمریکا، این روند متوقف شد. با این حال، راه‌های جایگزینی برای منزوی کردن رژیم صهیونیستی بررسی شد که منجر به قطعنامه ۳۳۷۹ مجمع عمومی سازمان ملل شد که در نوامبر ۱۹۷۵ تصویب شد و صهیونیسم را «نوعی نژادپرستی و تبعیض نژادی» اعلام کرد.

تلاش دیگری از طرف ۳۴ کشور مسلمان سازماندهی شد. این کشور‌ها نامه‌ای به کمیته اعتبارنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل ارسال کردند و درخواست اخراج رژیم صهیونیستی از مجمع عمومی سازمان ملل را داشتند. در این نامه آمده است: سرپیچی مداوم اسرائیل و نقض آشکار و مداوم منشور سازمان ملل و اصول حقوق بین‌الملل. علاوه بر این، ما مایلیم بی‌اعتنایی اسرائیل و چالش آن با قطعنامه‌های سازمان ملل در رابطه با مسئله فلسطین و وضعیت خاورمیانه را تکرار کنیم.

این کشور‌ها همچنین بر عدم پایبندی رژیم صهیونیستی به منشور سازمان ملل و نقض تعهدات آن تأکید کردند و استدلال کردند که این امر رژیم صهیونیستی را به یک عضو غیرصلح‌طلب تبدیل می‌کند، که از الزامات عضویت در سازمان ملل است. این تلاش توسط متحدان رژیم صهیونیستی در آمریکا و کشور‌های غربی با مانع مواجه شد. در نتیجه، نتوانست اکثریت دو سوم لازم را به دست آورد و ناموفق ماند.

با توجه به سابقه فوق، کمپین اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل از نظر قانونی پایه و اساس دارد، اما با انواع مختلف فشار سیاسی و موانع نهادی رو‌به‌رو است. هر پیشنهاد واقعی مستلزم موارد زیر است: (الف) تصویب توسط شورای امنیت؛ (ب) عدم وتو توسط هر یک از پنج عضو دائم (P۵). با توجه به صف‌بندی‌های ژئوپلیتیکی فعلی، به‌ویژه حمایت برخی از کشور‌های عضو P۵ از رژیم صهیونیستی، بعید است چنین پیشنهادی تصویب شود.

• بیشتر بخوانید:
• نسل‌کشی و جنایت‌های ضدبشری رژیم اشغالگر از منظر کنوانسیون ۱۹۴۸
• پرونده رژیم صهیونیستی روی میز لاهه؛ اقدام‌ها علیه سازمان‌های بین‌المللی در غزه بررسی می‌شود 

این واقعیت که سازوکار قانونی وجود دارد، همراه با خشم فزاینده جهانی از تجاوزات رژیم صهیونیستی و نسل‌کشی در غزه، این درخواست را از وزن نمادین و سیاسی قابل‌توجهی برخوردار می‌کند. حتی اگر اخراج فوری غیرواقع‌بینانه باشد، فشار برای چنین اقدامی می‌تواند بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر برای ایجاد می‌کند.

اخراج یا تعلیق یک عضو از سازمان ملل طبق ماده ۵ و ۶ دشوار است، زیرا باید از طریق شورای امنیت سازمان ملل طی شود و به احتمال زیاد با قدرت وتو آمریکا رو‌به‌رو خواهد شد؛ تا سپتامبر ۲۰۲۵، آمریکا ۵۱ بار از حق وتو خود برای محافظت از رژیم صهیونیستی استفاده کرده است. اقدام در چارچوب مجمع عمومی سازمان ملل، به‌ویژه با توجه به حمایت قاطع اخیر از فلسطین و تغییر قابل‌توجه مواضع بسیاری از کشور‌ها به نفع فلسطین، شانس موفقیت بیشتری دارد.

در ماه می ۲۰۲۴، با اکثریت قریب به اتفاق آرا، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که از حق فلسطینیان برای پذیرش در سازمان ملل و کسب عضویت کامل در این سازمان حمایت می‌کرد. این قطعنامه با ۱۴۳ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۲۵ رأی ممتنع تصویب شد. به همین ترتیب، در سپتامبر ۲۰۲۴، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که از رژیم صهیونیستی می‌خواست بدون تأخیر به حضور غیرقانونی خود پایان دهد. این قطعنامه با ۱۲۴ رأی موافق، ۱۴ رأی مخالف و ۴۳ رأی ممتنع تصویب شد. در سپتامبر ۲۰۲۵، «بیانیه نیویورک» که از راه‌حل دو دولتی حمایت می‌کرد، توسط ۱۴۲ کشور عضو سازمان ملل، تنها با ۱۰ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع، تأیید شد.

مانند مورد آفریقای جنوبی، اعتبارنامه‌های هیئت نمایندگی رژیم صهیونیستی می‌تواند پس از ارسال نامه‌ای به کمیته اعتبارنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل و رأی اکثریت دو سوم کشور‌های عضو مجمع عمومی سازمان ملل، مسدود شود. با توجه به حمایت جهانی فزاینده از حقوق مردم فلسطین در سازمان ملل، این سناریو احتمالا موفقیت‌آمیز خواهد بود.

یک جایگزین دیگر نیز وجود دارد؛ توسل به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل با عنوان «اتحاد برای صلح»؛ این قطعنامه که در نوامبر ۱۹۵۰ (در طول جنگ کره) تصویب شد، برای توانمندسازی مجمع عمومی در زمانی که شورای امنیت به دلیل وتو به بن‌بست رسیده است، طراحی شده بود.

براساس این مکانیسم، مجمع عمومی می‌تواند جلسات اضطراری ویژه تشکیل دهد و در صورت عدم اقدام شورای امنیت سازمان ملل، اقدام‎های جمعی -از جمله اقدام‌های اقتصادی، سیاسی یا حتی مسلحانه- را علیه کشور‌هایی که صلح را تهدید می‌کنند، توصیه کند.

از زمان تاسیس، رژیم صهیونیستی بار‌ها به جنایات جنگی، نسل‌کشی و نقض منشور سازمان ملل متهم شده و تهدید‌های جدی برای صلح بین‌المللی ایجاد کرده است. پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تا به امروز، بیش از ۱۰۰ هزار فلسطینی از طرف رژیم صهیونیستی به شهادت رسیدند، بیش از ۱.۹ میلیون نفر از مردم غزه و ده‌ها هزار نفر از ساکنان کرانه باختری به‌زور توسط رژیم صهیونیستی آواره شده‌اند، سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی و آموزشی غزه به‌طور گسترده توسط رژیم صهیونیستی نابود شده‌اند.

انتهای پیام/