اهمیت راهبردی روابط ایران و پاکستان

بهبود روابط ایران و پاکستان به‌عنوان دو کشور دارای پیوندهای عمیق تاریخی و فرهنگی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

خبرگزاری میزان -

محمدرضا منافی، عضو انجمن دوستی ایران و پاکستان و کارشناس حوزه جنوب و شرق آسیا طی یادداشتی برای خبرگزاری میزان به تشریح اهمیت و ابعاد روابط دوجانبه ایران و پاکستان پرداخت.

متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

درباره اهمیت و حساسیت سفر اخیر رئیس‌جمهور به پاکستان در شرایط کنونی و در زمان کنونی باید چند نکته را در نظر داشت؛ نخست اینکه پزشکیان سفر خود را به پاکستان از لاهور شروع کرد و برای ادای احترام به محمد اقبال لاهوری، شاعر فارسی‎گوی پاکستان که اشعار بسیاری هم به زبان فارسی سروده و از جایگاه و محبوبیت بالایی نزد مردم هر دو کشور برخوردار است شروع کرد.

سفر پزشکیان به لاهور به‎عنوان پایتخت فرهنگی پاکستان و حضور بر مزار اقبال لاهوری این پیام را دارد که روابط ایران و پاکستان قبل از اینکه یک روابط خوب سیاسی، روابط همسایگی یا روابط اقتصادی یا تجاری باشد، پیش از همه چیز یک روابط در هم تنیده مردمی و فرهنگی است و مهمترین ستون‌های روابط ایران و پاکستان بر اساس روابط بین مردم دو کشور و مشترکات مردمی فرهنگی، دینی و زبانی دو کشور استوار است.

به همین دلیل است که صرف‎نظر از اینکه کدام حزب در پاکستان در رأس کار باشد یا کدام دولت در ایران در رأس کار باشد، روابط ایران و پاکستان همواره ممکن است فراز و فرود‌هایی داشته باشد، اما همیشه یک روابط محکم براساس دوستی، احترام متقابل و روابط راهبردی بوده که ریشه‌های محکم آن را ارتباطات مردمی و مشترکات مردمی بین دو کشور تشکیل می‌دهد.

لذا هر زمان که هر اتفاق سیاسی در پاکستان افتاده، حزب‌ها جابه‎جا شدند، دولت‌ها جابه‎جا شدند یا اینکه در ایران انتخاباتی برگزار شده، دولت‌ها و مجلس‌ها جابه‌جا شدند هیچ خللی در روابط ایران و پاکستان ایجاد نشده است و می‌توان گفت که روابط ایران و پاکستان فراتر از روابط بین دولت‌ها و روابط سیاسی است و مردم تعیین کننده این روابط هستند

موضوع دیگر که باعث اهمیت ویژه‌تر این سفر نسبت به سفر‌های قبلی رؤسای‎جمهور ایران به پاکستان می‌شود، این است که این سفر حدود یک ماه بعد از جنگ تحمیلی ۱۲ رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران انجام شد؛ در روزهای جنگ دیدیم که پاکستان چندین بار مواضع بسیار خوبی اتخاذ کرد و قویا تجاوز رژیم صهیونیستی را محکوم کرد، از ایران حمایت کرد، اعلام حمایت سیاسی خود را به بهترین شکل ممکن اعلام کرد، اما هرگز نباید از پاکستان یا هر کشور همسایه و دوست دیگر و هر شریک دیگر انتظار داشت که در مواقع بروز بحران‌های نظامی و جنگ‌ها مستقیما وارد حمایت شوند.

کشور‌ها طبیعتا در چنین مواردی سعی می‌کنند خود را از تنش دور نگه‎دارند، صرفا دو طرف جنگ را تشویق به خویشتنداری کنند و بسیار طبیعی است که در درجه اول منافع و در واقع شرایط خود را بسنجند؛ پاکستان هم همین کار را کرد، بعضی از افکار عمومی شاید این انتظار را داشته باشند که چرا پاکستان یا هر کشور دیگری مانند چین یا هر جای دیگری آنگونه که باید حمایت نکرد و شاید انتظار حمایت‌های فیزیکی و تسلیحاتی از پاکستان یا دیگر شرکای ایران داشته باشند.

اما باید گفت که هرگز کشور‌ها منافع ملی خود و منافع اصلی خود را در چنین مواقعی فدای شرایط دیگر نمی‌کنند و همیشه منافع ملی آنها در درجه اول اولویت است و تا جایی که برای آنها مقدور باشد مانند حمایت‌های سیاسی انجام می‌دهند و پاکستان در این زمینه سعی کرد به بهترین وجه عمل کند.

نکته دیگری که اهمیت این سفر را مضاعف می‌کنه انجام شدن آن در فاصله نسبتا کوتاهی بعد از سفر اخیر شهباز شریف، نخست‎وزیر پاکستان به تهران است؛ شهباز شریف در پنجم خرداد ماه به تهران سفر کرد و در این سفر ایران را خانه دوم خود توصیف کرد که توصیفی بسیار هوشمندانه و مهم است ضمن اینکه در آن سفر ملاقاتی هم با رهبر معظم انقلاب انجام داد که باعث می‌شود این دیدار اهمیت بسیار مضاعفی پیدا کند.

بنابراین پزشکیان هم به فاصله کوتاهی بعد از سفر شهباز شریف، به پاکستان سفر کرد و اولین سفر خارجی بعد از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه را به پاکستان داشت که این هم نکته دیگری است که اهمیت سفر را نشان می‌دهد.

اما موضوع دیگری که می‌توانیم آن را دلیل بسیار مهم بدانیم برای اینکه سفر پزشکیان به پاکستان را مهم جلوه می‌دهد این است که ماه آینده پاکستان، ایران و دیگر اعضای سازمان همکاری شانگهای در سطح سران در چین دور هم جمع خواهند شد و چین میزبان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای خواهد بود.

لذا سفر پزشکیان به پاکستان در این برهه از زمان فرصت بسیار مناسبی بود که ایران و پاکستان بتوانند یک دور دیگر مواضع و سیاست خود را با یکدیگر مرور کنند، یکسان‎سازی کنند، مقدمات لازم را برای ارائه پیشنهاد‌ها و احتمالا پیشنهاد‌های مشترک در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای مرور کنند و بتوانند با آمادگی و هماهنگی بیشتری در آن اجلاس بسیار مهم حضور داشته باشند.

همراهی وزیر دفاع ایران در این سفر در کنار پزشکیان و دیداری که با همتای پاکستانی خود انجام داد، درباره مسائل مرزی، مبارزه با تروریسم، امنیت مرز‌ها، تامین امنیت منطقه و احتمالاً موضوعات دیگری که ممکن بنا به ملاحظاتی رسانه‌ای نشده باشد و حساسیت بالایی داشته باشد یکی دیگر از نکات مهم این سفر بود که نشان دهنده این است که پاکستان و ایران به‌عنوان دو قدرت برتر منطقه همیشه در هماهنگی هستند برای اینکه همکاری‌های دفاعی، نظامی، رزمایش‌های مشترک را به‌طور منظم برگزار کنند و این موضوع برای هر دو کشور از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

ایران و پاکستان در مجموع جمعیتی بالغ بر ۳۰۰ میلیون نفر دارند که این ۳۰۰ میلیون نفر یعنی یک بازار بسیار بزرگ اقتصادی و تجاری و هر دو کشور از ظرفیت‌های تجاری تولیدی و اقتصادی زیادی برخوردارند که تا حد زیادی می‌توانند نیاز‌های متقابل یکدیگر را تامین کنند به لحاظ انرژی، مواد غذایی، محصولات کشاورزی، محصولات دامی، مواد معدنی، محصولات معدنی و ... هر دو طرف ظرفیت‌هایی دارند که می‌توانند نیاز‌های متقابل یکدیگر را تامین کنند.

اما متاسفانه وجود تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا باعث شده که ایران و پاکستان نتوانند سطح تجارت خود را به میزان واقعی برسانند و همیشه این آرزوی هر دو کشور در سال‌های گذشته بوده که بتوانند در حوزه تجاری هم روابطی همپا و شایسته، روابط خوب سیاسی و روابط خوب مردمی داشته باشند.

پاکستان به لحاظ روابط خود با آمریکا و اهمیت روابط با آمریکا سعی می‌‎کند که برای حفظ این روابط تا حدودی تحریم‌ها را مد نظر داشته باشد؛ نمی‌تواند آنگونه که باید وارد فعالیت‌های تجاری و اقتصادی با ایران شود و ایران هم این موضوع را درک می‌کند.

به‌‎ویژه درباره خط لوله گاز که ایران مبلغ زیادی را هزینه کرد تا سهم خود را اجرا کند، اما پاکستان گامی برنداشت و حتی ایران حاضر نشد که شکایت حقوقی از پاکستان داشته باشه و طلب غرامت کند، اگرچه می‌توانست طبق قرارداد این کار را انجام دهد.

به هر حال پزشکیان و شهباز شریف هر دو اعلام کردند که اراده جدی و تمایل دارند که روابط و حجم مبادلات دو کشور را از حدود ۳ میلیارد دلار کنونی در سال به ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند که شاید زمان نسبتا زیادی برای این کار و برای تحقق این هدف لازم باشد، اما شدنی است در صورتی که هر دو کشور اراده کافی داشته باشند.

اگر بخواهیم جمع‌بندی بکنیم باید بگوییم که ایران و پاکستان به‎عنوان کشور‌هایی که برای اولین بار یکدیگر را به رسمیت شناختند؛ ایران در زمان استقلال پاکستان اولین کشوری بود که پاکستان را به رسمیت شناخت و متقابلا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پاکستان اولین کشوری بود که ایران را به رسمیت شناخت؛ این نکته بسیار حائز اهمیتی است.

پیوند‌های امنیتی، مردمی بسیار عمیقی بین دو کشور وجود دارد؛ مردم پاکستان، افکار عمومی پاکستان یک حس بسیار خوبی نسبت به ایران مردم ایران و رهبر معظم انقلاب دارند و این را باید به‎عنوان یک سرمایه در روابط دو کشور در نظر بگیریم.

همچنین از طرف ایران نیز مردم همان حس دوستی و برادری را با پاکستانی‌ها دارند؛ اینها بسیار کمک می‌کند که روابط دو کشور در حوزه سیاسی، در حوزه دفاعی و امنیتی تقویت شود و همه اینها کمک می‌کند که این روابط تقویت شود و تنها چیزی که در روابط ایران و پاکستان متاسفانه کمی مغفول مانده و حتما نیازمند توجه بیشتر است مناسبات تجاری و اقتصادی است که به هیچ وجه شایسته روابط خوب سیاسی و همسایگی دو کشور نیست، حتما باید تقویت شود ضمن اینکه مرز‌های دو کشور هم حتما نیازمند توجه بیشتر است.

انتهای پیام/