یک شاهنامه‌پژوه: شاهنامه را نباید در حد افسانه دانست

نشست علمی «شاهنامه، از تاریخ تا قانون به روایت امروز» با سخنرانی  محمد رسولی، شاهنامه‌پژوه، تاریخ‌دان و حقوقدان، با هدف بازخوانی علمی، فلسفی و فرهنگی شاهنامه فردوسی در تهران برگزار شد.

در این نشست، رسولی با تأکید بر ضرورت نگاه عمیق و فراتر از کلیشه‌های ادبی به شاهنامه گفت: فردوسی تنها شاعر نیست، بلکه نخستین نویسنده آثار علمی‌تخیلی در تاریخ بشر است.

وی در آغاز سخنان خود، نقش رسانه‌ها در گسترش دانش و فرهنگ را برجسته دانست و بیان کرد: بخش اعظم پیشرفت علم در عرصه‌های مختلف مدیون تلاش خبرنگاران و رسانه‌هاست. اهمیت رسانه در معرفی درست مفاهیم فرهنگی، کمتر از نقش پژوهشگران نیست.

این استاد دانشگاه با انتقاد از نگاه سطحی به شاهنامه افزود: شاهنامه را نباید تنها کتابی ادبی یا مجموعه‌ای از افسانه‌ها دانست. پژوهش در شاهنامه شاید نفع مادی نداشته باشد، اما هرکس به عمق آن راه یابد درمی‌یابد چه دنیای شگفت‌انگیزی در آن نهفته است. جامعه هنوز آمادگی پذیرش بسیاری از مفاهیم مطرح در شاهنامه را ندارد و حتی در جمع‌های علمی نیز واکنش منفی به طرح آنها دیده می‌شود.

این شاهنامه‌پژوه با اشاره به ابهامات تاریخی تمدن‌های کهن، گفت: پرسش‌های بی‌پاسخ زیادی درباره شکل‌گیری تمدن‌های باستان وجود دارد؛ از ساخت اهرام مصر تا معماری تخت‌جمشید. برخی نظریه‌ها به حضور موجودات فرازمینی اشاره می‌کنند، اما در شاهنامه با روایتی روبه‌رو هستیم که باید آن را فراتر از قصه و افسانه دید.

وی در ادامه با اشاره به دشواری پژوهش در متن شاهنامه افزود: بزرگ‌ترین خطا در برخورد با شاهنامه، بررسی سطحی و شتاب‌زده آن است. وقتی پژوهشگری می‌گوید در شش ماه صد صفحه از شاهنامه را خوانده، مطمئنم اشتباه کرده؛ زیرا ما پس از سال‌ها مطالعه هنوز در حال بررسی چند ده صفحه آغازین آن هستیم.

رسولی فردوسی را نماد خرد، صداقت و درستکاری ایرانی دانست و تأکید کرد: فردوسی نه‌تنها شاعر، بلکه متفکری است که در اثر خود به فناوری، پزشکی، اخترشناسی و فلسفه پرداخته است. او در واقع نخستین کسی است که اثری با مؤلفه‌های علمی‌تخیلی خلق کرده؛ اثری که واقعیت‌های تاریخی و علمی در لایه‌های آن نهفته است.

وی به ظرفیت‌های سینمایی شاهنامه اشاره کرد و گفت: اگر فردوسی ده منشی صحنه داشت، فیلمنامه‌ای بهتر از شاهنامه نمی‌نوشت! تمام عناصر دراماتیک لازم برای ساخت فیلم، سریال یا نمایش در شاهنامه وجود دارد. هر داستان آن قابلیت تبدیل‌شدن به اثری مستقل را دارد؛ از فیلم کوتاه و بلند گرفته تا مجموعه‌های چندفصلی. ایمان دارم که اگر فیلمنامه‌نویسان بزرگ جهان به شاهنامه مراجعه کنند، درمی‌یابند با فیلمنامه‌ای معجزه‌آسا روبه‌رو هستند که می‌تواند منبع صد‌ها اثر سینمایی باشد.

وی شاهنامه را سرچشمه‌ای بی‌پایان برای سینما، تئاتر و تلویزیون توصیف کرد و گفت بازخوانی علمی آن می‌تواند دریچه‌ای تازه به تاریخ، فلسفه و هویت ایرانی بگشاید.

انتهای پیام/