پروین، یگانه‌ای در آسمان ادبیات ایران

کاظم کامران شرفشاهی در گفت‌وگو با میزان درباره روز بزرگداشت پروین اعتصامی گفت: بی‌تردید پروین اعتصامی از بزرگ‌ترین و نامدارترین بانوان شاعر ایران زمین محسوب می‌شود. اگرچه دریغ جامعه فرهنگ و ادبیات ایران کوتاه بودن عمر ۳۵ساله اوست، اما همین مدت کوتاه برای اهالی فرهنگ و ادبیات ایران بسیار پربرکت محسوب می‌شود.

وی به جنس شعر پروین اعتصامی اشاره و بیان کرد: شعر پروین اعتصامی آمیزه‌ای از سبک خراسانی و عراقی که با زبانی ساده و رویکردی تازه بوده که موجب شده تا مخاطبان خاص خود را پیدا کند. پروین به لحاظ ادبی تلفیقی از جریانات بعد مشروطیت در کنار نیمایی را در پیش گرفته بود، اشعار پروین به نوعی ادامه سبک بازگشت را ادامه می‌دهد.

شرفشاهی ویژگی‌های شعر پروین اعتصامی را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: باید تاکید کرد که شعر پروین اعتصامی نگاهی به جریان‌های اجتماعی و ادبی روزگار خود داشته است. پروین اعتصامی بیشتر در حوزه‌های مثنوی و قطعه شعر سروده و بسیاری از منتقدان همانند ملک‌الشعرای بهار، قدرت شعر پروین اعتصامی را در قطعه‌های سروده‌شده توسط او بیان می‌کنند. قطعه‌هایی که توسط پروین سروده شده به شیوه مناظره‌گونه با پرسش و پاسخ به هنرنمایی پرداخته و توانسته شخصیت‌پردازی خوبی را ترتیب دهد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر این مناظره‌ها بین انسان و جانوران و حتی سایر موجودات دیگر سروده شده است. برجسته‌ترین آن‌ها «مناظره نخ و سوزن» است که بیانگر هوشمندی این شاعر در جان مفاهیم اجتماعی و اخلاقی بوده است. در پایان همه این مناظره‌ها حاوی پیامی اخلاقی برای مخاطبین است، به همین دلیل اعتبار پروین به اخلاق‌گرایی و پیام‌های او و دغدغه بی‌شمار در حوزه اجتماعی است. همراهی او با مردم در ناملایمات و نابرابری‌های زمانه و انعکاس مشکلات جامعه در اشعارش، نگاه و تفکر این شاعر ارزشمند را بیان می‌کند. این مشکلات عموما همه جامعه و حتی در بعد گسترده‌تر جامعه بشری را در بر گرفته بود؛ از این رو است که شعرش برای همگان جذاب و دلنشین به نظر می‌رسد.

دبیر هجدهمین دوره از جشنواره قلم زرین تفکر پروین اعتصامی در اشعارش را مورد تاکید قرار داد و اظهار کرد: شعر پروین اعتصامی ستم‌ستیزی است. در قطعه «اشک یتیم» این نکته به خوبی بیان شده و از سوی دیگر موضع‌گیری سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی مطرح است که او در برابر رخدادهای زمان خود هرگز منفعل عمل نمی‌کند. جهت‌گیری‌های فرهنگی و اجتماعی او کاملا مشخص است. سمت و سوگیری‌های اخلاقگرایانه او پیام خاصی را برای مخاطبان به همراه دارد و دغدغه‌هایش در زندگی را به خوبی بیان می‌کند.

وی ادامه داد: شعرها و سمت و سوگرایی‌های فرهنگی و اجتماعی پروین و دفاعش از بانوان در برابر بسیاری از نابرابری‌های زمان قاجار، محدودیت‌های آنان برای زنان را مطرح می‌کند. شعر پروین اعتصامی به دنبال ایجاد فضا و فرصت بیشتر برای بیان خواسته‌های بانوان در روزگار خود است و از جمله پیشگامان این مهم در عرصه محسوب می‌شود. با این حال پروین در یک کلام یک فعال اجتماعی و شاید نکته‌سنج و معترض به بی‌عدالتی در زمان خودش محسوب می‌شود.

شرفشاهی درباره زبان شعر پروین اعتصامی تصریح کرد: شعر پروین اعتصامی نگاه و تفکر خاص خود را دارد و همگرایی او با جامعه را بیان می‌کند، به همین لحاظ طراوت و تازگی شعر پروین محدود و منحصر به زمان و تاریخی خاص نیست. مسیر حرکت اندیشه‌های او همانند شعرای عصر مشروطیت است و گستره وسیعی از مضامین را در اشعار خود به کار برده که حرف و درد همیشگی انسان‌هاست.

دبیر هجدهمین دوره از جشنواره قلم زرین با انتقاد به رویکردهای فرهنگی بیان کرد: مدیریت فرهنگی و حرکت به سوی پویایی و دغدغه‌مندی مسائل فرهنگی، نکته‌ای مهم و تا حدود زیادی فراموش‌شده به نظر می‌رسد. برای رفع این مشکل باید رویکردی اثرگذار را در پیش بگیریم و در این زمینه از آموزش و پرورش باید آغاز کرد و فضایی فراهم کند که نسل آینده با روح ادبیات آشنایی بیشتری پیدا کند.

وی افزود: بسیاری از مشکلات و چالش‌های جامعه ما و ناهنجاری‌ها، ریشه فرهنگی دارد که برای رفع آن نیاز به برنامه‌ریزی و فعالیت بلندمدت است. از سوی دیگر ارائه ادبیات پویا و اخلاق‌مدار خصوصا در مدارس و موسسات آموزشی و فرهنگی می‌تواند ارزشمند و راهبردی باشد. نکته قابل توجه دیگر ظرفیت رسانه‌ها برای توسعه فرهنگ و ادبیات است، مسیری که رسانه‌های امروزی آن را دنبال می‌کنند در عدم توسعه‌یافتگی بی‌تاثیر نیست. خبرزدگی و کاهش تخصیص صفحات نشریات به ادبیات، زمینه را برای فاصله گرفتن جامعه از فرهنگ افزایش داده است. متاسفانه حتی فضای مجازی نیز با درج اطلاعات نادرست و جعلی زمینه را برای کاهش حضور ادبیات در عرصه اجتماعی گسترده است. باید برای این بحران علاجی موثر در نظر گرفته شود.

انتهای پیام/