تئاتر حیات خلوت بازیگران سینما نیست/نگاه کاسبکارانه به سینما و تئاتر اشتباه بزرگی است/این‌بار نقش زن امیرسلیمانی را بازی می‌کنم!
میرطاهر مظلومی بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیوناز جمله بازیگرانی است که در نقش‌های متفاوتی به ایفای نقش پرداخته است. وی اولین بار در فیلم سینمایی ساقی به کارگردانی "محمدرضا اعلامی" پا به عرصه بازیگری در سینما نهاد و پس از آن در آثاری همچون "به نام پدر"، "ابراهیم خلیل‌الله"، "اخراجی‌ها 2" و "پایان‌نامه" به ایفای نقش پرداخت. وی دهه هشتاد را بسیار پرکار به اتمام رساند اما در سالهای اخیر کم‌رنگ‌تر شده و به نوعی با وسواس بیشتری به انتخاب نقش‌هایش می‌پردازد.
میرطاهر مظلومی از سال 90 به بعد نسبت به دهه 80 کم‌کار‌تر شده، آیا تعمدی در این اتفاق وجود دارد؟
مثل اکثر بازیگران من هم بیکارم، چون اصلاً کاری وجود ندارد که ما بخواهیم کار کنیم یا نه. این سالها تولیدات بسیار کم شده و یا اگر کاری تولید می‌شود با هزینه‌های کم و صرف زمان کوتاه اتفاق می‌افتد که نتیجه درخشانی را هم به همراه ندارد.
به تازگی شنیدم قرار است در تماشاخانه سنگلج روی صحنه بروید؟ داستان این نمایش از چه قرار است؟
بله. در حوزه سینما و تلویزیون فعلاً کاری ندارم ولی به خانه خود یعنی تئاتر بازگشته و در یک نمایش به ایفای نقش می‌پردازم. فعلاً در پروسه تمرینات نمایش "بنگاه تئاترال" نوشته "علی نصیریان" فعالیت دارم که به زودی در تماشاخانه سنگلج روی صحنه خواهد رفت. نمایشی فاخر که از هر جهت برای من بازیگر ارزشمند و قابل دفاع است.
بارها در مورد کمبود اثر و کاهش تولید صحبت کردید. منظورتان از کم شدن تولید آثار خوب چیست؟
در کل تولیدات بسیار کم شده و ناچاراً به کم‌کاری گرفتار شدیم. علاوه بر کاهش پیشنهادات و تولید در سینما، با گذشت زمان و کسب تجربه خود بازیگر هم دچار وسواس شده و سعی می‌کند به هر کاری جواب مثبت ندهد. سطح کیفی آثار پایین آمده و نمی‌توانیم صرفاً برای هزینه‌های خود هرکاری را قبول کنیم. اما به شخصه امیدوارم این وضع با بازگشت برخی از خوبان به عرصه تولید عوض شده و بازهم شاهد اتفاقات بزرگ در سینما باشیم.
شما در بسیاری از فیلم‌ها نقش بسیار کوتاهی را ایفا کردید. آیا این قضیه در کارنامه شما خللی ایجاد نمی‌کند؟
مهم کم و زیاد بودن نقش نیست و به اصطلاح نباید نقش را متر زد. برای من به شخصه اتفاق دراماتیکی که نقش در یک اثر ایجاد می‌کند دارای اهمیت بوده و مهم نیست که چه مقدار دیالوگ را در یک اثر بیان می‌کنم. نقش هر چند کوتاه، باید اثرگذار هم باشد. این اثرگذاری باعث می‌شود تا بازیگر بتواند بازی در آن را هرچند کوتاه بپذیرد. اتفاقی که این روزها بسیار کم افتاده و کلاً نقش‌ها کم‌رنگ و کم مایه شده‌اند و یکی از دلایل اصلی کم‌کاری من هم همین مشکلات است.
در حال حاضر فیلم "دو عروس" از شما روی پرده اکران است. اما متاسفانه این فیلم تاکنون فروش خوبی نداشته است. دلیل این امر چیست؟
فیلم "دوعروس" داود موثقی ، دو سال پیش ساخته شده و شاید اگر همان زمان اکران می‌شد اتفاقات بسیار بهتری برای آن می‌افتاد. اما در این زمان فیلم فروش چندان مناسبی را ندارد. موثقی سالهاست در این کار پیراهن پاره کرده و فیلمساز خوبی است و فیلمش از آن جنس کمدی‌های محترمی است که به هر دلیل مخاطب را نمی‌خنداند. البته بازهم بگویم که از نظر من تاخیر در زمان اکران یک اثر که برای زمانه خود ساخته شده، در فروش آن لطمات زیادی را به همراه خواهد آورد.
برای میرطاهر مظلومی هم تئاتر حیات خلوت سینما است؟
این که می‌گویند تئاتر، حیات خلوت بازیگران سینما است را اصلاً درک نمی‌کنم. تئاتر شرافت بازیگر است، تئاتر بنیاد بازیگری است و بازیگران برای برگشتن به تعادل و شرایط آرمانی باید تئاتر کار کنند. مگر می‌شود تئاتر حیات خلوت بازیگران باشد. احتمالاً آن کسی که این جمله را به کار برده از سختی‌های اجرای یک نمایش آگاه نبوده و از سر بی اطلاعی گفته است.
پس تئاتر برای شما همیشه مهم‌ترین دغدغه بازیگری است؟
قطعاً همین طور است. تئاتر شروع و پایان یک زندگی در غالب نقش است. در تئاتر شما فرصت اشتباه ندارید و مثل سینما فرصت برای رسیدن به یک اتفاق زیاد نیست. این دم به دم مخاطب بودن احساس غریبی بوده و برای هر بازیگری جز بازیگر تئاتر به دست نخواهد آمد. وقتی با کارگردان‌های بزرگ کار کنید نظم و انضباط و اخلاق را در همین تئاتر یاد می‌گیرید. تئاتر از نظر من سرمنشا بازیگری است.
جایی گفته بودید که نقش‌تان در نمایش جدید بسیار متفاوت و جذاب است؟
متن بی‌نظیر "علی نصیریان" در بنگاه تئاترال بسیار روان و شیوا بوده و هر بازیگری را برای وسوسه آن هم با گروهی به این قدرت وسوسه می‌کند. اتفاق جالب اینکه در این نمایش که سه ماه برای آن تمرین کردیم نقش یک زن را بازی می‌کنم و این اتفاق در نوع خود بسیار تازه است. مخصوصاً گریم و طراحی لباس بسیار عجیبی برای این کار در نظر گرفته شده است بی‌شک مخاطب را شوکه می‌کند. در این کار بزرگ و پربازیگر با سعید امیرسلیمانی، ایرج راد و داود فتحعلی بیگی همبازی هستم و به نوعی نقش زن سعید امیرسلیمانی را ایفا می‌کنم.
شما برای این کار سه ماه تمرین کردید در صورتی که بسیاری از آثار روی صحنه در عرض یک ماه تولید می‌شوند. دلیل این زمان زیاد برای تمرین چیست؟
من همواره کارهای سنگین و پربازیگر را قبول کرده‌ام و برای روی صحنه بردن هر اثر ماه‌ها وقت گذاشته و تمرین کرده‌ام. نمی‌فهمم و باور کردنی نیست که چطور می‌شود یک نمایش و یا اثر هنری را با یک ماه تمرین روی صحنه برد. تئاتر پدیده‌ای است که به تمرین، زمان و ممارست نیاز دارد تا به بلوغ خود برسد و به همین خاطر نمی‌شود با یک ماه به اثری هنری دست پیدا کرد.
بازی کردن در تئاتر چقدر با سینما تفاوت دارد و آیا در تئاتر هم نقش کوچک را ایفا می‌کنید؟
بازیگری در تئاتر ریزبینانه و موشکافانه است. به عنوان مثال در تئاتر چیزی به نام سیاهی‌لشکر معنی ندارد و هر فرد که از صحنه حذف می‌شود قطعاً عدم حضورش بخشی از نمایش را با خود می‌برد و اینطور نیست که در تئاتر پدیده‌ای به نام سیاه‌لشکر داشته باشیم. هر بازیگر در تئاتر در هر لحظه تاثیرگذار است و بازی‌اش جزء به جزء دیده می‌شود.
پس زمان استاندارد تمرین از یک ماه بیشتر است؟
بدون شک بله. هر نمایش و هر متن یک مدرک تحصیلی است و بازیگر بعد از آن با تجربه‌ای بی نظیر خارج می‌شود. چه طور می‌شود یک مدرک تحصیلی را با یک ماه تمرین به دست آورد. برخی کارگردان‌ها حتی چند روز اول اجرا را هم به چشم تمرین نگاه می‌کنند تا اجرا بالغ شود اما این اتفاق به هیچ وجه درست نیست. مخاطب باید از همان شب اول با اثری کامل و جامع و تمرین شده روبرو شود و ما نباید صحنه اجرا را محل تمرین خود بدانیم.
در حال حاضر اکثر اهالی تئاتر با مشکل امرار معاش دست و پنجه نرم می‌کنند. وضعیت شما چطور است؟
مشکل بزرگ تئاتر نبود سرمایه و درآمد مناسب است. اگر تئاتر درآمد مناسبی داشت من به شخصه همواره به سمت تئاتر می‌رفتم. اما در واقع این اتفاق در تئاتر نمی‌افتد و اکثر کارها از لحاظ مالی بازده خوبی ندارند. به شخصه به عنوان بازیگر هیچ وقت نمی‌توانم برای گذران زندگی به درآمد تئاتر اکتفا کنم و باید برای درآمد در آثار سینمایی و تلویزیونی به ایفای نقش بپردازم.
آیا تهیه کننده‌های اندک تئاتر به جوانان روی خوش نشان می‌دهند؟
تهیه‌کننده‌ها و اسپانسرها باید با تئاتر آشتی کنند. در حال حاضر تولید تئاتر برای جوانان بسیار سخت شده و جوانان با صرف هزینه‌های شخصی نمی‌توانند آنچه مورد نظرشان است را روی صحنه ببرند. این روزها همه جا از نهادهای دانش بنیان صحبت می‌شود اما آیا یک اتاق دانش بنیان برای فرهنگ و هنر وجود دارد؟، نیاز جدی به کارآفرینی هنری و فرهنگی داریم زیرا همین فرهنگ هنر همواره می‌تواند راهگشای آینده یک کشور باشد. جوانان برای رشد به حمایت مالی نیاز دارند. امروزه بچه‌های تئاتر بسیار مستعد بوده و برخی آثارشان شاهکار است و واقعاً این وضعیت و این اتلاف استعداد حیف است.
نبود تهیه کننده در سینما هم امروز مشکل بزرگی است و اکثراً از حضور تهیه‌کننده‌های غیر متخصص گلایه دارند. نظر شما چیست؟
متاسفانه در حال حاضر دید کاسبکارانه‌ای در سینما و تئاتر به وجود آمده که به واقع برای این عرصه‌ها سم است. ما باید مدیریت فرهنگی خود را تقویت کرده و به دنبال ایجاد و بسترسازی برای حضور تهیه‌کنندگان حرفه‌ای هنری باشیم. نگاه مادی به هنر نگاهی درست نیست زیرا هنر را از آنچه رسالت آن است دور کرده و آفت فرهنگ می‌شود. هنر باید بدون تفکر به این مسائل کار اصلی خود یعنی فرهنگ سازی را دنبال کند.
این روزها شما در فعالیت‌های خیرخواهانه فعالیت دارید؟
بله. قوه قضائیه تاکنون توانسته با برخی از اقدامات مثل جزیره مهربانی جزیره کیش اقدامات بسیار مفیدی را در فرهنگ‌سازی داشته باشد و خوشبختانه من هم در آن برنامه حاضر بودم. حضور هنرمندان در برخی خیریه‌ها و در برخی موارد آزادی زندانیان مالی توانسته وجهه دیگری از تاثیرگذاری فرهنگ و هنر را نمایان کند. وجهه‌ای که بدون شک با همکاری بسیار مثبت قوه‌قضائیه در این امر امکان پذیر شده و امیدوارم پررنگ‌تر از قبل ادامه پیدا کند.
آیا این اقدامات و حضور بازیگران در خیریه‌ها جزو وظیفه هنرمندان است؟
به لطف و کرم خداوند آبرویی را از همین مردم به دست آورده‌ایم و ما هم می‌خواهیم در حد توانمان آبروی یک مومن را حفظ کنیم. بسیاری از مردم بعد از حرکات خیرخواهانه برخی هنرمندان هر لحظه به ما رجوع می‌کنند تا بانی خیر شویم. به نظر من و همانطور که نظر قوه‌قضائیه است می‌شود بسیاری از مسائل را با حل اختلاف برطرف کرد و ما هنرمندان مثل همیشه در این راه به کمک و یاری قوه قضائیه کشور نیازمندیم.
تولیدات کم شده و یا مشا نمی‌خواهید بازی کنید؟
من در سالهای دهه هشتاد فعالیت پررنگی در سینما داشتم و حالا کم‌کار و بعضاً بیکار شده‌ام. اما باید دید اصلاً چه مقدار کار در حال حاضر تولید می‌شود که ما بخواهیم باشیم یا نباشیم.
دلیل کاهش تولید آثار فاخر چیست؟ چرا دیگر در اثری مثل ابراهیم خلیل‌الله بازی نمی‌کنید؟
کارهای فاخر تاریخی مثل ابراهیم نیازمند به صرف هزینه‌های فراوان است. اگر بخواهیم سینما شاهد آثار فاخر و قابل دفاع باشد باید در این راه هزینه کنیم. مدیران فرهنگی باید برای تولید چنین آثاری به هزینه کردن راضی شوند. در آن سالها دید بهتری در مورد آثار هنری فاخر وجود داشت. دیدی که این سالها از بین رفته و مسئولین برای آثاری این چنین ارزش زیادی قائل نمی‌شوند. این روند برای بهبود در ابتدا به امر به تغییر نگاه مدیران هنری نیازمند است. من همواره و همیشه برای بازی در آثار فاخر تشنه و آماده‌ام.
