اصحاب رسانه در ادامه پانزدهمین تور نظارتی قوه قضاییه، از سامانهها و اتاق مانیتورینگ دادگستری استان خراسان جنوبی بازدید کردند و از نزدیک در جریان روند برگزاری دادگاههای برخط قرار گرفتند. این بازدید شامل مشاهده دادگاههای علنی برگزارشده برای دانشجویان داخل و خارج استان و حتی خارج از کشور بود که به صورت آنلاین و با امکان ارسال کامنت و مشارکت فعال دانشجویان برگزار شد.
عباس اسماعیلی، معاون فناوری اطلاعات و برنامهریزی دادگستری استان، گفت: با اجرای خدمات فناورانه جمعیت مراجعهکننده حضوری مردم از ۹۸۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۹ به ۶۱۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است؛ معادل کاهش ۳۷ درصدی مراجعات حضوری است. به صورت روزانه بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ دادگاه برخط برای اصحاب پروندههای داخل و خارج استان و خارج از کشور برگزار میشود و روزانه میانگین ۸ دادگاه علنی برای جامعه دانشجویی و عموم مردم اجرا میشود.
معاون فناوری اطلاعات دادگستری خراسان جنوبی با اشاره به طرحهای جهادی گفت: از سال ۱۴۰۲ تاکنون، در ۱۴۹ نقطه استان مستقر شدهایم و در برخی مناطق بیش از ۷ تا ۸ بار حضور داشتهایم. این طرحها شامل ملاقات تصویری زندانیان، آزادی با پابند الکترونیک، تخفیف و تعلیق مجازاتها و ارائه خدمات به زندانیان است. اعزام مددجویان از زندان به دادگاه به صفر رسیده است چرا که ۹۹.۹ درصد جلسات رسیدگی به صورت آنلاین رسیدگی میشود که این امر باعث شده آرامترین زندانها را داشته باشیم.
وی همچنین به سامانههای کنترل تردد و پایش حضور افراد در دادگستری اشاره کرد و گفت: ورود و خروج شاکی، متهم، شهود و سایر افراد با ثبت آنلاین انجام میشود و میانگین زمان حضور افراد در دادگستری کاهش یافته است. در شعب اجرای احکام بیش از ۹۰ درصد پروندهها به صورت برخط برگزار میشود و استان خراسان جنوبی تنها استانی است که صفحه مجازی دادگاه را باز نگه داشته و تمامی کامنتها و مشارکتها توسط کارشناسان و قضات بررسی میشود.
معاون فناوری اطلاعات دادگستری خراسان جنوبی گفت: در هزارو ۴۹ نقطه برای طرح جهادی مستقر شدیم و در هر نقطه چندین مرتبه حضور داشتیم.
اسماعیلی ادامه داد: این اقدامات باعث شده تا علاوه بر کاهش مراجعات حضوری و افزایش رضایتمندی مردم، دسترسی به عدالت و آموزش حقوقی برای دانشجویان و علاقهمندان به صورت همزمان در داخل و خارج استان فراهم شود.
وی ادامه داد: میانگین زمان حضور مراجعان در حوزههای قضایی دادگستری استان خراسان جنوبی در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۴، به طور متوسط ۴۰ دقیقه ثبت شده است. این آمار حاصل اجرای فرآیندهای هوشمندسازی، نوبتدهی الکترونیکی و توسعه خدمات غیرحضوری در دادگستریهای استان است که نقش مؤثری در کاهش معطلی و تسهیل دسترسی شهروندان به خدمات قضایی داشته است.
اسماعیلی گفت: از زمان شروع کرونا، با توجه به اینکه برخی استانها کانون کرونا بودند و نمیتوانستند برای برگزاری دادگاه به استان ما بیایند و پروندهها زیاد شده بود به ذهنمان رسید که مانند بستر شاد بستری برای برگزاری دادگاه آنلاین ایجاد کنیم و سامانه نویسا را در بستر سامانههای قوه قضاییه طراحی کردیم و این کار را آغاز کردیم. در روزهای اول حتی با اندونزی، مالزی، چین و آمریکا هم ارتباط داشتیم. از ابتدای طرح تاکنون، بیش از ۴۰۰ دادگاه فقط با خارج از کشور داشتیم. غیر از کربلا و مکه، ۴۰۰ دادگاه دیگر با سایر کشورها برگزار کردیم.
دادگاههای برخط موجب تکریم شهروندان و کاهش مراجعات حضوری شد
محمدجعفر عبدالهی رئیسکل دادگستری استان خراسان جنوبی در این بازدید گفت: با خانهنشین شدن بخشی از مردم و ضرورت تداوم دادرسی، دادگستری خراسان جنوبی به این جمعبندی رسید که موجبات دادرسی از راه دور را فراهم کند و در همین راستا، ایده مترقی دادگاههای برخط برای نخستینبار در استان اجرا شد.
وی افزود: در دادگاههای برخط، دیگر نیازی به حضور فیزیکی اصحاب دعوا، وکلا، مطلعان و گواهان در محل دادگاه نیست و افراد میتوانند از منزل، محل کار یا هر مکانی که حضور دارند، در دادرسی شرکت کنند. یکی از مهمترین مزایای دادگاههای برخط کاهش هزینههای مردم است حذف هزینههای ایاب و ذهاب، کاهش اتلاف وقت و جلوگیری از مراجعات غیرضروری از آثار مستقیم این شیوه دادرسی است.
رئیسکل دادگستری خراسان جنوبی تأکید کرد: دادگاههای برخط نقش مهمی در تکریم شأن شهروندان دارد؛ چرا که هر مراجعه حضوری همراه با معطلی، تعاملات غیرضروری و گاهی نارضایتی است. با این روش، شأن و کرامت مردم بیش از گذشته حفظ میشود.
عبدالهی با اشاره به نتایج اجرای این طرح گفت: از زمانی که دادگاههای برخط در دادگستری خراسان جنوبی ابداع و اجرا شده، برخلاف روند افزایشی پروندهها، میزان مراجعات حضوری مردم نسبت به سال ۱۴۰۰ نهتنها افزایش نیافته بلکه کاهش نیز داشته است و مردم کمتر به صورت حضوری به دادگستری مراجعه میکنند.
وی افزود: امروز دیگر زندانی برای دادرسی از زندان به دادگاه منتقل نمیشود؛ بلکه مقام قضایی از طریق دادگاههای برخط، رسیدگی را انجام میدهد. این اقدام علاوه بر کاهش هزینههای انتقال، بسیاری از آسیبها از جمله احتمال فرار، جابهجایی مواد مخدر و سایر مخاطرات احتمالی را به طور کامل حذف کرده است.
رئیسکل دادگستری خراسان جنوبی با اشاره به توسعه دادگاههای علنی برخط اظهار کرد: در گام بعدی، دادگاههای علنی برخط را راهاندازی کردیم تا علاوه بر اصحاب دعوا، عموم مردم، دانشجویان حقوق و علاقهمندان نیز بتوانند روند دادرسی را مشاهده کنند؛ امکانی که پیش از این برای بسیاری از دانشجویان و مردم وجود نداشت.
وی افزود: هر فردی در سراسر کشور میتواند از طریق لینکهای اطلاعرسانی شده در سامانهها، در جلسات دادگاه علنی برخط حضور پیدا کند. صفحه ارتباط مردمی و بخش گفتوگو (چت) نیز در این جلسات باز است و مردم میتوانند نقدهای منصفانه خود را مطرح کنند که خوشبختانه تمام این بازخوردها موجب ارتقای عملکرد قضایی شده است.
عبدالهی خاطرنشان کرد: در جریان رسیدگی به پروندهها، قاضی ضمن دادرسی، آموزههای حقوقی مرتبط با موضوع دعوا را نیز به مردم منتقل میکند که این امر موجب افزایش دانش حقوقی جامعه میشود.
وی با اشاره به میزان رضایتمندی مردم گفت: بر اساس سامانههای رسمی قوه قضاییه، میزان رضایت عملکرد دادگستری خراسان جنوبی به ۷۲ درصد رسیده است. با توجه به ماهیت کار قضایی که با صدور حکم و محکومیت همراه است، این عدد قابل تأمل و امیدوارکننده است هرچند ما به این میزان نیز قانع نیستیم.
رئیسکل دادگستری استان افزود: ما تلاش کردهایم خدمات مشاورهای را نیز گسترش دهیم به نحوی که مردم برای تنظیم دادخواست و شکواییه متناسب با نیاز خود راهنمایی شوند. سامانههای برخط برای وکلا و جامعه حقوقی فعال شده و مشاوره حقوقی نیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه میشود.
عبدالهی همچنین از استقرار واحدهای مشاوره و راهنمایی در دادگستری خبر داد و گفت: در بدو ورود مراجعان، از آنها پرسیده میشود که خواسته و دعوایشان چیست و در صورت امکان، به جای طرح دعوا، مسیر صلح و سازش به آنها پیشنهاد میشود. این اقدام نقش مؤثری در افزایش سازش میان شهروندان خراسان جنوبی داشته است.
دادگاههای علنی استان الگوی موفق قضایی در کشور است
محمدعلی طاهری، وکیل دادگستری، رئیس کانون وکلای دادگستری استان خراسان جنوبی و عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند، با اشاره به برگزاری دادگاههای علنی در دادگستری استان خراسان جنوبی، این اقدام را یکی از نقاط قوت و افتخارات دستگاه قضایی استان دانست.
وی اظهار کرد: دادگستری استان خراسان جنوبی در زمره اولین استانهای کشور است که برگزاری دادگاههای علنی را به صورت گسترده و نظاممند آغاز کرده و در این زمینه پیشقدم بوده است این اقدام با موفقیت همراه شده و سایر استانها نیز از تجربه خراسان جنوبی الگو گرفتهاند.
رئیس کانون وکلای دادگستری خراسان جنوبی با تأکید بر آثار علمی و آموزشی این اقدام افزود: برگزاری دادگاههای علنی این امکان را فراهم کرده است که کارآموزان وکالت و دانشجویان حقوق در فرآیند دادرسی حضور پیدا کنند و از نزدیک با شیوه رسیدگی قضایی آشنا شوند که این موضوع نقش مؤثری در ارتقای علمی آنان دارد.
وی تصریح کرد: علنی بودن دادگاهها موجب میشود افراد مختلف بر روند رسیدگی نظارت داشته باشند و همین امر به افزایش شفافیت در فرآیند دادرسی و صدور آرا منجر میشود. این وضعیت تا حدی شبیه حضور هیئت منصفه عمل میکند و دادگاه را به رعایت دقیقتر همه جوانب پرونده ملزم میسازد.
طاهری ادامه داد: پیش از این، امکان برگزاری دادگاههای آنلاین و علنی به این شکل وجود نداشت، اما اکنون با فراهم شدن این بستر، دانشجویان، کارآموزان و علاقهمندان حقوقی میتوانند از این فرصت بهرهمند شوند. این علنی بودن نهتنها به ارتقای اتقان آرا کمک میکند بلکه اثباتکننده بیطرفی دادگاهها نیز است.
دادگاههای آنلاین کلاس آموزش عملی حقوق است
محمدحسین قبولی، قاضی بازنشسته دادگستری و وکیل دادگستری، با اشاره به برگزاری دادگاههای آنلاین و علنی در دادگستری استان خراسان جنوبی، این اقدام را بستری مؤثر برای آموزش عملی فعالان حوزه حقوق و تقویت شفافیت در فرآیند دادرسی دانست.
وی اظهار کرد: برگزاری دادگاههای آنلاین در عمل به منزله یک کلاس آموزش عملی برای دانشجویان حقوق و افرادی است که قصد فعالیت حرفهای در حوزه حقوق را دارند. همچنین وکلا و کارآموزان وکالت نیز میتوانند از این بستر آموزشی به نحو مطلوب بهرهمند شوند.
قبولی با تأکید بر نقش شفافساز این دادگاهها افزود: علنی بودن دادگاهها این امکان را فراهم میکند که هر فردی بتواند در جلسه دادرسی حضور پیدا کند و روند و جریان رسیدگی را از نزدیک مشاهده کند؛ امری که به اجرای صحیح عدالت کمک شایانی میکند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از نتایج مهم دادگاههای علنی، افزایش دقت در رسیدگی است. زمانی که دادگاه در حضور اصحاب دعوا، اصحاب رسانه و سایر شرکتکنندگان برگزار میشود، دلایل طرفین با حساسیت و دقت بیشتری مورد بررسی قرار میگیرد و به این ترتیب، زمینه شکلگیری هرگونه شائبه از بین میرود.
این قاضی بازنشسته دادگستری در پایان با قدردانی از این رویکرد، بر نقش دادگاههای علنی و آنلاین در ارتقای کیفیت دادرسی و اعتماد عمومی به دستگاه قضایی تأکید کرد.
گفتنی است دادگستری استان خراسان جنوبی با اجرای برنامههای گسترده هوشمندسازی، از سال ۱۳۹۶ تاکنون موفق شده است کاهش چشمگیر مراجعات و ترددهای حضوری و ارتقای شفافیت و دسترسی به خدمات قضایی را محقق کند.
بر اساس آمارهای رسمی، تردد مراجعان به دادگستریهای استان از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۳ با کاهش ۳۵ درصدی همراه بوده و این روند از سال ۱۳۹۷ تاکنون به صورت مستمر ادامه داشته است. این کاهش نتیجه راهاندازی سامانههای نوین، دادگاههای برخط و حذف فرآیندهای سنتی حضوری بوده است.
در حوزه آموزش و شفافیت قضایی، برای نخستین بار تعداد ۲ هزارو ۲۱۵ فقره دادگاه علنی ویژه دانشجویان حقوق، اساتید و نمایندگان حقوقی به صورت حضوری و برخط برگزار شده است؛ اقدامی که نقش مؤثری در افزایش دانش حقوقی و آشنایی دانشگاهیان با فرآیند دادرسی داشته است.
همچنین در همین بازه زمانی، ۲۶۱ هزار و ۳۲۷ فقره دادگاه برخط با حضور اصحاب پرونده از داخل استان، سایر استانها و حتی خارج از کشور از جمله آمریکا، هلند و کربلای معلی برگزار شده است.
دادگستری خراسان جنوبی به عنوان برگزارکننده نخستین مزایده الکترونیک در کشور شناخته میشود و تاکنون ۴ هزار و ۱۲۱ فقره مزایده الکترونیک در شعب اجرای احکام استان برگزار شده که این رویه اکنون در تمامی شعب اجرای احکام به صورت کامل اجرا میشود.
در حوزه مالی و دریافت وجوه قضایی نیز، ۱۰۰ درصد وجوه مربوط به پروندهها شامل هزینه دادرسی، جزای نقدی و سایر پرداختها به صورت الکترونیکی و غیرحضوری انجام میشود. در این میان، ۷۶ درصد پرداختها از طریق درگاههای الکترونیکی نظیر آپ صورت میگیرد.
با تحقق پرداخت الکترونیکی کامل، واحد فروش تمبر در تمامی دادگستریهای استان خراسان جنوبی حذف شده و فرآیندهای مالی به صورت شفاف و بدون مراجعه حضوری انجام میشود.
در راستای مدیریت هوشمند مراجعات، نوبتدهی الکترونیکی در شعب اجرای احکام مدنی و کیفری اجرا شده است. پروندههای مقید به وقت، یک روز قبل از موعد توسط بایگانی استخراج میشود و مدیر دفتر شعبه از طریق تماس تصویری با اصحاب پرونده و ذینفعان، درخواستهای آنان را ثبت میکند. در صورت ضرورت مراجعه حضوری، مراجعان موظفاند پیشاپیش از طریق سامانه نوبتدهی، وقت مشخص دریافت کرده و در زمان تعیینشده به شعبه مراجعه کنند.
انتهای پیام/