مجمع عمومی سازمان ملل در ۴ دسامبر ۲۰۰۰ (۱۴ آذر ۱۳۷۹) با در نظر گرفتن تعداد زیاد و رو به افزایش مهاجران در جهان، روز ۱۸ دسامبر (۲۷ آذر) را بهعنوان روز جهانی مهاجران اعلام کرد؛ دلیل انتخاب ۱۸ دسامبر بهعنوان روز جهانی مهاجران، گرامیداشت سالگرد تصویب کنوانسیون بینالمللی حمایت از حقوق همه کارگران مهاجر و اعضای خانوادههای آنها (A/RES/۴۵/۱۵۸) توسط مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۰ بوده است.
قطعنامه A/RES/۵۵/۹۳ مجمع عمومی سازمان ملل که برای تعیین روز جهانی مهاجر تصویب شد، از کشورهای عضو و دیگران دعوت کرد تا این روز را از طریق انتشار اطلاعات در مورد حقوق بشر و آزادیهای اساسی مهاجران، به اشتراک گذاشتن تجربیات و طراحی اقدامهایی برای تضمین حمایت از مهاجران گرامی بدارند.
روز جهانی مهاجران بر نیاز به سیستمهای مهاجرتی امنتر، عادلانهتر و فراگیرتر تاکید میکند، سیستمهایی که اغلب فاقد درک، سرمایهگذاری و شواهد لازم برای مواجهه با چالشهای امروزی هستند؛ دلیل تعیین چنین روزی تاکیدی جدی بر جلب توجهات بینالمللی به موضوع مهاجرت و چالشهای فزاینده و مرگبار پیش روی مهاجران بوده است.
موضوع تعیینشده برای روز جهانی مهاجر ۲۰۲۵ «داستان بزرگ من: فرهنگها و توسعه» است.
از زمان حرکت موضوع مهاجرت در سیر صعودی فزاینده، نشستها و رویدادهای بینالمللی مختلفی برگزار شدهاند.
۱۳۲ کشور حاضر در گفتوگوی سطح بالا در مورد مهاجرت و توسعه بینالمللی که توسط مجمع عمومی در ۱۴ و ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۶ (۲۳ و ۲۴ شهریور ۱۳۸۵) بر تعدادی از پیامهای کلیدی تاکید کردند؛ نخست، آنها تاکید کردند که مهاجرت بینالمللی یک پدیده رو به رشد است و میتواند سهم مثبتی در توسعه کشورهای مبدا و مقصد داشته باشد، مشروط بر اینکه با سیاستهای صحیح پشتیبانی شود.
دو، آنها تاکید کردند که احترام به حقوق و آزادیهای اساسی همه مهاجران برای بهرهمندی از مزایای مهاجرت بینالمللی ضروری است و سه، آنها اهمیت تقویت همکاری بینالمللی در مورد مهاجرت بینالمللی را بهصورت دوجانبه، منطقهای و جهانی به رسمیت شناختند.
از زمان گفتوگوی سطح بالای سال ۲۰۰۶ در مورد مهاجرت و توسعه بینالمللی، همکاری بین دولتی در حوزه مهاجرت بهطور قابل توجهی در زمینه مخالفت با این جریان افزایش یافته است.
در سپتامبر ۲۰۱۶، مجمع عمومی سازمان ملل میزبان اجلاس سطح بالایی برای رسیدگی به جابجاییهای بزرگ پناهندگان و مهاجران با هدف گرد هم آوردن کشورها در پشت یک رویکرد انسانیتر و هماهنگتر بود؛ این نخستین باری بود که مجمع عمومی خواستار برگزاری اجلاسی در سطح سران کشورها و دولتها در مورد جابجاییهای بزرگ پناهندگان و مهاجران شده و فرصتی تاریخی برای ارائه طرحی برای واکنش بهتر بینالمللی بود.
در دسامبر ۲۰۱۸، کنفرانس بین دولتی برای تصویب پیمان جهانی برای مهاجرت ایمن، منظم و باقاعده در مراکش، پیمان جهانی را تصویب کرد؛ این پیمان که مبتنی بر ارزشهای حاکمیت دولت، تقسیم مسئولیت، عدم تبعیض و حقوق بشر است، اذعان میکند که برای بهینهسازی مزایای کلی مهاجرت، ضمن پرداختن به خطرات و چالشهای آن برای افراد و جوامع در کشورهای مبدا، ترانزیت و مقصد، به یک رویکرد مشارکتی نیاز است.
با وجود همه اینها، مهاجران و پناهجویان در سالهای اخیر با سیاستها و اقدامهای ناقض حقوق بشری و در تضاد با قوانین بینالمللی به عقب رانده شدهاند و در معرض انواع نقضهای حقوق اولیه خود قرار گرفتهاند.
گزارشهای مختلف از سیاستهای ضدمهاجرتی کشورهای اروپایی و آمریکا در مسیرهای مهاجرتی و در برخورد با مهاجران حاضر در خاک این کشورها، موید این امر است.
تعریفی دقیق از مهاجرت و مهاجر
مهاجرت پدیدهای جهانی است نیروهای زیادی در هدایت آن نقش دارند؛ این نیروها با آرزوی امنیت و صلح آغاز میشوند؛ تصمیم به ترک خانه همیشه افراطی است و اغلب، آغاز یک سفر خطرناک و گاه مرگبار است.
مهاجرت نیروی تعیینکننده قرن حاضر است و پیشبینی میشود که وجوه ارسالی به کشورهای مبدا مهاجران به رکورد ۶۸۵ میلیارد دلار برسد؛ در عین حال، مهاجران برای رفع کمبود نیروی کار، پیشبرد نوآوری و حمایت از ثبات جمعیتی نقش اساسی دارند.
مهاجرت مدیریتشده یک دارایی استراتژیک است: تابآوری را تقویت میکند، رفاه را افزایش میدهد و از انسجام اجتماعی پشتیبانی میکند؛ از ثبت مدارک و شناسایی مهارتها گرفته تا ادغام و بازگشت آبرومندانه، سیستمهای موثر تضمین میکنند که مهاجران میتوانند به ثبات برسند، از خانوادههای خود حمایت کنند و آیندههای جدیدی بسازند، در حالی که به جوامع کمک میکنند تا با شرایط وفق پیدا کنند و رشد کنند.
مهاجر نیز شخصی است که از مکانی به مکان دیگر، چه به کشور دیگر و چه در داخل یک کشور، نقل مکان میکند؛ مهاجران ممکن است به دلایل مختلفی مانند بودن با خانواده، تحصیل، فرصتهای اقتصادی بهتر یا فرار از بلایای طبیعی نقل مکان کنند.
سازمان ملل، مهاجر بینالمللی را بهعنوان هر شخصی که کشور محل اقامت خود را تغییر داده است، تعریف میکند و همه مهاجران را صرفنظر از وضعیت قانونی یا ماهیت یا انگیزه حرکت آنها شامل میشود.
امروزه، جنگ، درگیری، ناامنی و اثرهای تغییرهای آبوهوایی بهشدت در مهاجرت اجباری مردم در سراسر جهان، چه در داخل کشورها و چه در خارج از مرزها، نقش دارند؛ در سال ۲۰۲۰، بیش از ۲۸۱ میلیون نفر مهاجر بینالمللی بودند که حدود ۳.۵ درصد از جمعیت جهان را تشکیل میدهند، در حالی که بیش از ۵۹ میلیون نفر در داخل کشور خود آواره شده بودند.
پیام دبیرکل سازمان ملل به مناسبت روز جهانی مهاجران
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در پیام خود به مناسبت روز جهانی مهاجران آورده است:
روز جهانی مهاجران فرصتی ویژه به ما میدهد تا بر مشارکتهای ارزشمند میلیونها مهاجر در سراسر جهان تاکید کنیم؛ همچنین روزی است که میتوانیم بر محیط پیچیدهای که مهاجرت در آن رخ میدهد، تاکید کنیم.
درگیریها، بلایای مرتبط با آبوهوا و فشارهای اقتصادی همچنان میلیونها نفر را در جستوجوی امنیت یا صرفا فرصت از خانههای خود بیرون میکنند.
در سال گذشته، شاهد سطوح بیسابقهای از آوارگی داخلی، افزایش نیازهای بشردوستانه در بحرانهای جاری و جدید و متاسفانه بالاترین آمار مرگومیر مهاجران در حال عبور بودیم؛ با وجود این، در کنار این چالشها، داستانهایی از تابآوری، پیشرفت و امید وجود دارد.
جایی که مهاجرت ایمن و به خوبی مدیریتشده پتانسیل فوقالعادهای دارد، مهاجران نقشهای حیاتی در بازارهای کار ایفا میکنند و شکافهای مهارتی را پر میکنند؛ نوآوری و کارآفرینی را هدایت میکند و به چالشهای جمعیتی در جوامع رو به پیری میپردازد؛ مهاجران رشد اقتصادی را تقویت میکنند و برای خانوادهها و جوامع در خانه، راه نجاتی فراهم میکنند و توسعه را پیش میبرند.
شواهد بسیار زیادی وجود دارد که نشان میدهد وقتی مهاجرت به طور ایمن و استراتژیک مدیریت شود، میتواند نیرویی قدرتمند برای خیر باشد؛ با حمایت از مسیرهای منظم مهاجرت، میتوانیم فرصتهایی را برای مهاجران فراهم کنیم، از حقوق آنها بهتر محافظت کنیم و به رفاه بیشتر در کشورهایی که مهاجران از آنجا میآیند و میزبان آنها هستند، کمک کنیم.
با هم، گام به گام، میتوانیم به ساختن جهانی ادامه دهیم که در آن مهاجرت امن، منظم و مفید برای همه باشد.
آسیب پذیری مهمترین ویژگی مهاجران
صرفنظر از دلایلی که مردم را مجبور به مهاجرت میکند، افراد آواره برخی از آسیبپذیرترین و حاشیهنشینترین گروههای جامعه را تشکیل میدهند و اغلب در معرض خطرهای مختلف سلامتی مرتبط با آسیبهای قبل از مهاجرت و سفرهای خطرناک، ازجمله قرار گرفتن در معرض بیماریهای عفونی و واگیردار، عوامل استرسزای روانی-اجتماعی شدید، خشونت و سوءاستفاده قرار دارند.
آنها همچنین ممکن است پس از اسکان مجدد در یک کشور میزبان، از آسیبها و عوامل استرسزای پس از مهاجرت، ازجمله تبعیض و برچسب اجتماعی، انزوا و طرد اجتماعی، بیکاری یا کمکاری، مشکلات مالی و مسکن ناکافی، ناامن یا پرجمعیت رنج ببرند.
این شرایط نامطلوب تاثیر منفی مستقیمی بر سلامت و رفاه مهاجران و پناهندگان، خانوادههایشان و جوامعشان دارد؛ با وجود این، سلامت جسمی و روانی اغلب در بحثهای مربوط به مهاجرت در حاشیه قرار میگیرند و مهاجران و پناهندگان جمعیتی هستند که اغلب در استراتژیهای سلامت فراموش میشوند.
این در حالی است که سلامت جسمی و روانی حق اساسی هر انسانی است و بنابراین، مهاجرت و سلامت بهطور غیرقابل توضیحی با یکدیگر مرتبط هستند.
بیشتر کشورهای غربی با یک بمب ساعتی جمعیتی روبهرو هستند، زیرا جمعیت پیر و نرخ پایین زاد و ولد به این معنی است که آنها باید برای پیشبرد و حفظ رشد اقتصادی به مهاجران تکیه کنند؛ بنابراین، به نفع این کشورهای توسعهیافته است که از مهاجرتی امن و منظم حمایت کنند، اما آنچه در عمل رخ میدهد، بسیار متفاوت است.
- بیشتر بخوانید:
- روز جهانی مهاجران و پناهندگان؛ هشدارها درباره افزایش آوارگی اجباری
- روز جهانی مهاجران؛ رشد فزاینده مهاجرتهای اقلیمی
سیاستهای ضدمهاجرتی این کشورها مهاجران را بهعنوان افراد بسیار آسیبپذیر در معرض خطرهای جدی قرار میدهد و با چالشهای بزرگی مواجه میکند که در برخی موارد به بهان جانشان تمام میشود.
مسیرهای مرگبار مهاجرتی
مسیرهای مهاجرتی با سختگیرانهتر شدن رویکردها و سیاستهای مهاجرتی کشورهای مقصد در سالهای اخیر، بهشدت مرگبار شدهاند.
مسیرهای مهاجرتی به آمریکا و اروپا اکنون مسیرهای مرگی هستند که مهاجران را درون خود میبلعند؛ این مسیرها تراژدیهای خشونتبار و مرگباری را رقم میزنند.
مهاجران در مسیرهای یادشده مورد ضربوشتم، تجاوز جنسی، آزارواذیت، سرقت، شکلهای مختلف خشونت، قرار میگیرند، قربانی بردهداری مدرن باندهای قاچاق انسان میشوند و در بسیاری از موارد جان خود را در جنگلهای صعبالعبور، بازداشتگاههای مهاجرتی و حادثههای دریایی جان خود را از دست میدهند.
بررسیها نشان میدهند که زنان و کودکان سهم نامتناسبی در قربانیان این مسیرها دارند.
یکی از بدترین مسیرهای مهاجرتی یادشده، مدیترانه است؛ در طول ۱۰ سال گذشته، دستکم ۲۰ هزار و ۸۰۳ نفر در مدیترانه مرکزی جان خود را از دست دادهاند یا ناپدید شدهاند.
در بسیاری از موارد غرق شدن کشتیها در این مسیر خطرناک مهاجرت از شمال آفریقا، هیچ بازماندهای را باقی نمیگذارد یا ثبت نمیشود که باعث میشود تعداد واقعی افرادی که میمیرند یا ناپدید میشوند، عملا غیرقابل تایید باشد و احتمالا بسیار بیشتر است.
بیشتر کسانی که جان خود را از دست دادهاند یا مفقود شدهاند، هرگز شناسایی نمیشوند، بنابراین کسب اطلاعات در مورد مشخصات آنها یا تایید آنها حتی دشوارتر است.
تقریبا ۳ هزار و ۵۰۰ کودک در ۱۰ سال گذشته در مدیترانه مرکزی جان خود را از دست دادهاند.
براساس اعلام یونیسف، ۳ هزار و ۵۰۰ کودک در ۱۰ سال گذشته در تلاش برای عبور از مسیر مهاجرت مدیترانه مرکزی به ایتالیا جان خود را از دست دادهاند یا ناپدید شدهاند؛ این معادل مرگ یک کودک در هر روز به مدت یک دهه است.
دادههای یک بررسی نشان میدهند که بیش از نیمی از کودکان و نوجوانان خشونت فیزیکی را تجربه کردهاند و یکسوم برخلاف میلشان در مکانی نگهداری شدهاند.
بسیاری از کودکانی که سعی در عبور از مسیر مدیترانه مرکزی دارند، از جنگ، درگیری، خشونت و فقر فرار میکنند که همچنان باعث آوارگی میشود و آنها را مجبور میکند تا به دنبال امنیت و فرصتها در جای دیگری باشند.
این در حالی است که دولتها باید مطابق با تعهدهای خود تحت قوانین ملی و بینالمللی، از حقوق و منافع کودکان محافظت کنند؛ چراکه حقوق مندرج در کنوانسیون حقوق کودک در مرزها یا سواحل متوقف نمیشوند، بلکه هنگام عبور با کودکان سفر میکنند.
از سوی دیگر، سازمان بینالمللی مهاجرت بهعنوان یکی از آژانسهای سازمان ملل، اعلام کرد که مرگ مهاجران مدیترانهای در سال ۲۰۲۵ از هزار نفر فراتر رفته است.
این آژانس هشدار داد که با هر فاجعه جدید، آمار مرگومیر همچنان در حال افزایش است و بار دیگر خواستار تقویت همکاریهای منطقهای، گسترش مسیرهای مهاجرتی امن و قانونی و تلاشهای موثرتر جستوجو و نجات برای جلوگیری از تلفات بیشتر شد.
انتهای پیام/