سازمان ملل سال ۱۹۸۱ را بهعنوان سال جهانی افراد دارای معلولیت اعلام کرده بود؛ در این سال بر فرصتهای برابر، توانبخشی و مشارکت کامل افراد دارای معلولیت در جامعه تاکید شد.
پس از آن، دهه معلولین سازمان ملل (۱۹۹۲-۱۹۸۳) بر اجرای برنامههای ملی و بینالمللی برای ترویج برابر فرصتها متمرکز شد؛ سرانجام در سال ۱۹۹۲ مجمع عمومی سازمان ملل با تصویب قطعنامه ۴۷/۳ سوم دسامبر (۱۲ آذر) را بهعنوان روز جهانی معلولین تعیین کرد.
این روز که در ابتدا روز جهانی معلولین نامیده میشد، در سال ۲۰۰۸ به روز جهانی افراد دارای معلولیت IDPD تغییر یافت تا زبانی محترمانهتر و شخصمحورتر را شامل شود؛ تعیین این روز، به ترویج کرامت، حقوق و شمول افراد دارای معلولیت و افزایش آگاهی در مورد چالشهایی که در سراسر جهان با آن مواجه هستند، اختصاص دارد.
هدف اصلی تعیین روزی برای افرادی دارای معلولیت، تاکید بر این واقعیت است که معلولیت صرفا یک مسئله بهداشتی نیست، بلکه یک نگرانی حقوق بشری است که عمدتا توسط موانع اجتماعی و محیطی رقم میخورد.
شعار روز جهانی افراد دارای معلولیت در سال ۲۰۲۵ «پرورش جوامع فراگیر معلولین برای پیشبرد پیشرفت اجتماعی» است.
وضعیت افراد دارای معلولیت در جهان
تقریبا ۱.۳ میلیارد نفر معادل حدود ۱۶ درصد از جمعیت جهان، با نوعی معلولیت زندگی میکنند؛ این به معنای معلولیت یک نفر از هر ۶ نفر است.
با وجود پیشرفتها در مورد حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD)، بسیاری از این افراد همچنان با موانعی در آموزش، اشتغال، مراقبتهای بهداشتی و مشارکت اجتماعی مواجه هستند؛ شیوع کرونا و بحرانهای جهانی، این نابرابریها را بیشتر آشکار و تشدید کرده است.
افراد دارای معلولیت بیشتر در فقر زندگی میکنند و همچنان با تبعیض در استخدام، دریافت دستمزد کمتر و حضور پررنگ در بخش غیررسمی مواجه هستند.
در سال ۲۰۲۱، مجمع جهانی بهداشت قطعنامه WHA۷۴.۸ را تصویب کرد که از کشورهای عضو میخواهد بخش سلامت را برای افراد دارای معلولیت فراگیرتر کنند، افراد دارای معلولیت را در تصمیمگیری و طراحی برنامهها مشارکت دهند و اقدامهایی را برای تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت به خدمات بهداشتی، بهویژه در مواقع اضطراری بهداشتی، انجام دهند.
گزارش جهانی ۲۰۲۲ در مورد عدالت در سلامت برای افراد دارای معلولیت نشان داد که با وجود تلاشهای کشورها، افراد دارای معلولیت همچنان با موانعی در دسترسی به مراقبتهای بهداشتی مواجه هستند، نابرابریهای بهداشتی را تجربه میکنند که میتواند امید به زندگی را تا ۲۰ سال کاهش دهد، بهطور نامتناسبی تحت تاثیر بیماریهای مزمن قرار میگیرند و در جامعه و در سیستمهای مراقبتهای بهداشتی با برچسب و تبعیض مواجه میشوند.
پیام دبیرکل سازمان ملل به مناسب روز جهانی افراد دارای معلولیت
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل با انتشار پیامی به مناسبت روز جهانی افراد دارای معلولیت، تصریح کرد: افراد دارای معلولیت جوامع را متحول میکنند، نوآوری را هدایت میکنند، بر سیاستها تاثیر میگذارند و برای عدالت بسیج میشوند؛ با وجود این، اغلب اوقات، از داشتن کرسی در میز تصمیمگیری محروم میشوند.
وی تصریح کرد: اعلامیه سیاسی دوحه که در اجلاس جهانی توسعه اجتماعی ماه گذشته تصویب شد، یک حقیقت حیاتی را مجددا تایید میکند: بدون مشارکت افراد دارای معلولیت، هیچ توسعه پایداری نمیتواند وجود داشته باشد.
به گفته گوترش، افراد دارای معلولیت پیشرفتی را به پیش میبرند که به نفع همه ماست؛ هدایت آنها آمادگی در برابر بلایا را بهبود بخشیده، آموزش و اشتغال فراگیر را گسترش داده و تضمین کرده است که پاسخهای بشردوستانه به افراد در معرض خطر برسد.
دبیرکل سازمان ملل با بیان اینکه بسیاری از نوآوریهایی که زندگی روزمره ما را شکل میدهند، از پیامرسانی متنی گرفته تا فناوریهای فعالشده با صدا، بهعنوان راهحلهایی که توسط و برای افراد دارای معلولیت توسعه یافتهاند، آغاز شدهاند؛ گفت: با وجود این، موانع نظاممند همچنان پابرجا هستند: تبعیض، فقر و خدمات غیرقابل دسترس همچنان مشارکت بیش از یک میلیارد فرد دارای معلولیت در سراسر جهان را محدود میکند.
وی تصریح کرد: در این روز جهانی افراد دارای معلولیت، بیایید متعهد شویم که بهعنوان شرکای برابر، دوشادوش افراد دارای معلولیت با تمام تنوعشان کار کنیم؛ وقتی شمول واقعی باشد، همه سود میبرند؛ با هم، میتوانیم جوامعی در دسترستر و تابآورتر بسازیم که در آن همه ما شکوفا شویم.
مواجهه غزه با واقعیتی تلخ در روز جهانی افراد دارای معلولیت
در روز جهانی افراد دارای معلولیت، نوار غزه با واقعیتی فزاینده و تلخ روبهرو است؛ افزایش آسیبها و این واقعیت که بسیاری از آنها منجر به معلولیتهای دائمی شدهاند، در کنار تخریب گسترده مراکز درمانی و کمبود شدید تجهیزات پزشکی و وسایل کمکی مانند صندلی چرخدار، واکر، سمعک، عینک، عصا و پروتز قرار دارد؛ خدمات توانبخشی نیز بهشدت کمبود دارند.
با محاصره مداوم و اختلال در تامین تجهیزات پزشکی، نیازها همچنان از ظرفیت سیستم بهداشتی فراتر میرود؛ این روز یادآور اهمیت حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت و تضمین دسترسی آنها به مراقبت و حمایت است.
گزارشی که در سپتامبر ۲۰۲۵ توسط سازمان جهانی بهداشت منتشر شد، نشان میدهد که نزدیک به ۴۲ هزار نفر در نوار غزه با آسیبهای شدید و تغییردهنده زندگی زندگی میکنند که نیاز به توانبخشی طولانی مدت و مداوم دارند؛ این رقم تنها در یک سال تقریبا ۲ برابر شده است، جایی که گزارش حدود ۲۲ هزار و ۵۰۰ آسیب تغییردهنده زندگی را تا جولای ۲۰۲۴ نشان میدهد.
شایعترین انواع آسیبهای تغییردهنده زندگی شامل آسیبهای پیچیده اندام، قطع عضو، سوختگیهای شدید، آسیبهای نخاعی، آسیبهای مغزی و ترومای عمده بهصورت، قفسه سینه، شکم و لگن است که بسیاری از آنها منجر به از دست دادن دائمی تحرک یا عملکردهای حسی میشوند.
برآوردهای سازمان جهانی بهداشت نشان میدهد که دهها هزار آسیب عمده اندام و بیش از ۵ هزار قطع عضو وجود دارد که تقریبا ۷۵ درصد آنها شامل اندامهای تحتانی است؛ این گزارش همچنین هزاران سوختگی شدید، آسیبهای نخاعی و آسیبهای مغزی و همچنین آسیبهای صورت، قفسه سینه، شکم و لگن را مستند میکند، همه شرایطی که نیاز به توانبخشی تخصصی و مداوم دارند.
یک چهارم آسیبهای شدید در میان کودکان است
جنگ ۲ ساله رژیم صهیونیستی علیه غزه، پیامدهای فاجعهباری در میان کودکان داشته است؛ بسیاری از کودکان نیاز به جراحیهای مکرر و مراقبتهای پزشکی پرهزینه دارند، در حالی که شدیدترین آسیبها میتواند منجر به معلولیتهای مادامالعمر شود.
طبق برآوردهای سازمان جهانی بهداشت تا ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۵ (۲ مهر ۱۴۰۴)، بیش از ۱۰ هزار کودک در نوار غزه با آسیبهای شدید و منجر به معلولیت زندگی میکنند و به خدمات توانبخشی فوری و مداوم نیاز دارند.
دادهها همچنین نسبت بالایی از موارد سوختگی در میان کودکان را نشان میدهد: گزارشهای پزشکان بدون مرز نشان میدهد که ۷۰ درصد از بیمارانی که تحت عمل جراحی سوختگی قرار میگیرند، کودکان هستند که بیشتر آنها زیر ۵ سال سن دارند.
این نشاندهنده خطرهای جدی است که کودکان در بحبوحه فروپاشی سیستم بهداشتی، عدم دسترسی به تجهیزات پزشکی ضروری مورد نیاز برای بهبودی و کمبود وسایل کمکی مانند صندلی چرخدار، واکر، سمعک، عینک، عصا و پروتز با آن مواجه هستند.
تخلیههای پزشکی عمق بحران را آشکار میکند
دادههای مربوط به تخلیههای پزشکی خارج از نوار غزه که توسط وزارت بهداشت بین ماه مه ۲۰۲۴ (اردیبهشت ۱۴۰۳) و ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵ (۹ تیر ۱۴۰۴) ثبت شده است، شاخص دیگری از شدت وضعیت را ارائه میدهد.
از ۷۴۹ مجروحی که به دلیل جراحتهای شدید تخلیه شدهاند، ۵۱ درصد کودک بودهاند؛ دادههای تخلیه نشان میدهد که اکثر موارد شامل جراحتهای شدید اندام، در کنار بخش قابل توجهی از قطع عضو (۲۲ درصد) و آسیبهای عصبی یا مغزی بوده است.
این امر پیچیدگی مواردی را که نیاز به درمان طولانیمدت و خدمات توانبخشی پیشرفته دارند، برجسته میکند که عمدتا در مراکز درمانی باقیمانده غزه در دسترس نیستند.
در حال حاضر هیچ مرکز توانبخشی در نوار غزه با ظرفیت کامل فعالیت نمیکند؛ خدمات توانبخشی به دلیل تخریب و کمبود تجهیزات ۶۲ درصد کاهش یافته است؛ گزارشهای وزارت بهداشت تا ۲۷ نوامبر ۲۰۲۵ (۶ آذر ۱۴۰۴)، شهادت بیش از هزار و ۷۰۰ نفر از کارکنان و متخصصان بهداشت، ازجمله ۴۲ متخصص توانبخشی و فیزیوتراپی را تایید میکند.
انتهای پیام/