سینمای ایران، با تمرکز اصلی بر ژانرهای درام و کمدی، مدیون تلاشهای پرشور و پرخطر بدلکارانی است که صحنههای مهیج را جان میبخشند. نقش بدلکاران فراتر از اجرای حرکات نمایشی، به مولفهای حیاتی در فضای بصری و توسعه ژانرهای مختلف تبدیل شده است. در دهههای اولیه سینمای ایران، بدلکاران گاه با عناوینی، چون «کتکخور» یاد میشدند. اما بعد از انقلاب و با ورود ورزشکاران حرفهای و ظهور پیشگامان حرفه بدل، مانند عباس اصانلو و غلامرضا شریفزاده، بدلکاری در سینمای ایران روند حرفهایسازی خود را آغاز کرد. طی دو دهه گذشته و با تاسیس انجمن صنفی بدلکاران و بازیگران، خانه سینما با ایجاد ۶ تیم فعال، گامی برای ساماندهی و حمایت از حقوق این گروه برداشت. با این حال، هنوز نهادهای نظارتی قدرتمندی شکل نگرفتهاند.
پیمان ابدی، با تاسیس اولین گروه منسجم بدلکاری در ایران و ارشا اقدسی با معرفی استانداردهای بینالمللی، تحولاتی بنیادین در این حوزه ایجاد کردند. علیرضا قرهخانی، یکی از اعضای گروه پیمان ابدی و دستیار اول او در بسیاری از آثار مشترک، درباره دوستی دیرینهشان گفت: «این دوستی به دوران کودکیام برمیگردد، اما همکاریام با پیمان در مجموعه تلویزیونی «هشدار برای کبرا ۱۱» آغاز شد.» قرهخانی، متولد سال ۱۳۵۳ و مقیم آلمان از سیزده سالگی، پس از بازگشت پیمان ابدی به ایران، وارد عرصه بدلکاری شد و پس از فوت او، سرپرستی گروه را به عهده گرفت. او همچنین به یاد میآورد: «خطرناکترین کارم پرش از طبقه هفتم در یک فیلم بود که هنوز پخش نشده و نامش را هم فراموش کردهام».
آثار برجستهای، چون «موش»، «ریسمان باز»، «مجنون لیلی»، فیلم تلویزیونی «آغاز یک صدا»، «راه بیپایان» و سریالهای «روز حسرت»، «ترانه مادری»، «هویت» و «خواب زده» از جمله پروژههای بدلکاری او هستند. او به عنوان بدلکار پرویز پرستویی در فیلم «سیزده ۵۹» و همچنین برای هنرمندانی، چون سام درخشانی، پژمان بازغی و شهاب حسینی نیز فعالیت کرده است. فرصتی دست داد تا با علیرضا قرهخانی مرد کهنهکار عرصه بدلکاری در سینما گپی بزنیم.
قرهخانی در گفتوگو با خبرگزاری میزان درباره پیشینه همکاریاش با پیمان ابدی بیان میکند: من در آلمان و در ۱۴ سالگی با پیمان ابدی آشنا شدم. در سال ۸۵، پیمان به ایران آمد و پس از مدتی به کارهای خودش پرداخت. من ابتدا به عنوان دستیار اولش مشغول به کار شدم.
وی ضمن بیان اینکه در سال ۱۳۸۸ به ایران بازگشت و از آن زمان ارتباطش با پیمان ابدی ادامه داشت، گفت: بعد از فوت پیمان مسئولیت گروهش را عهدهدار شدم.
قرهخانی درباره وضعیت بدلکاری در سینما ایران و فاصله آن با استانداردهای جهانی اظهارداشت: از نظر کیفی میتوان گفت که در سطح و یا همسطح با جهانیان هستیم، اما از نظر تجهیزات، دچار کمبود هستیم. تجهیزات و تکنولوژی که در فیلمهای سینمایی خارجی استفاده میشود، در ایران در دسترس نیست.
قرهخانی معتقد است که شرایط اقتصادی و تحریمها به محدودیتهای موجود در صنعت سینما دامن زدهاند. وی همچنین تاکید کرد: در حالی که سینمای اکشن در ایران طرفداران زیادی دارد، تولیدات خوبی در این زمینه انجام نمیشود. به عقیده من دلیل این امر نیاز به توجه بیشتر به پروژههای اکشن و حمایت از تولیدکنندگان آن است.
این فعال در صنف بدلکاران سینمای ایران ادامه داد: در حال حاضر، ما با چالشهای زیادی روبهرو هستیم، از جملهعدم وجود مدرسههای رسمی بدلکاری که مانع از آموزش اصولی این حرفه میشود. متاسفانه، امروز برای پرورش نسل جدیدی از بدلکاران هیچ آکادمی وجود ندارد و این موضوع میتواند آسیبهای جدی به صنعت سینمای ایران وارد کند. بدون استاندارد و آموزش مناسب، خطرات بالایی وجود دارد و نیاز به ایجاد مؤسسات آموزشی با برنامههای اصولی و سیستماتیک در این حوزه احساس میشود.
برای آینده بهتر در این صنعت، قرهخانی خواستار توجه به امنیت و کیفیت کار بدلکاران است و بر اهمیت ایجاد بسترهای آموزشی و حرفهای برای نسلهای آینده تأکید میکند. او در نهایت با امید به ارتقای وضعیت بدلکاری در سینمای ایران، بیان کرد: این عرصه نیازمند توجه جدی از سوی مسئولان سینما و همچنین تربیت نسل جدیدی از بدلکاران با تواناییهای بالا است.
قرهخانی مهمترین چالش بدلکاران را تکنولوژیهای نوین جلوههای بصری و هوش مصنوعی توصیف کرد و در همین زمینه تصریح کرد: انقلابی در حوزه سینما در حال شکل گیری است. به یاد دارید که حدود یک سال و نیم یا دو سال پیش، در آمریکا اعتراضات گستردهای علیه هوش مصنوعی برگزار شد؟ در آن زمان بسیاری از افراد نگران بودند که این پیشرفتها ممکن است به مشکلاتی دامن بزنند تا جایی که نیروی انسانی در سینما کاملا از دور خارج شود. حال اگر به وضعیت ایران نیز نگاهی بیندازیم، میبینیم که چطور در سینما از امکانات هوش مصنوعی برای چپ کردن اتومبیل و دیگر صحنههای اکشن استفاده میکنند. اگر این روند ادامه پیدا کند، متأسفانه هزینههای چنین فعالیتهایی کاهش یافته و انجام آنها به مراتب آسانتر خواهد شد. این موضوع واقعاً نگرانکننده است.
قرهخانی درباره هم گام شدن و یا مقابله با این فناوریها و جلوههای بصری که سبب از بین رفتن حرفه بدلکاری میشود، گفت: به نظر من، هیچ راهی برای بازگشت وجود ندارد. دنیا به سمتی پیش میرود که راحتتر، سریعتر و ارزانتر از قبل است. این تنها دیدگاه من است و متأسفانه این تغییرات ادامهدار هستند. بهزودی شاید دیگر شاهد بازیگران انسانی در سینما نباشیم. به جای آن، شخصیتهایی مجازی و غیرواقعی خلق خواهند شد که به شهرت خواهند رسید و برای تولیدشان هزینههای بسیار کمتری صرف خواهند شد. این شگردها بهسرعت در حال تحول هستند و به نظر میرسد که دیگر جایی برای بازیگران با وجود فیزیکی نخواهد بود اگر این روند همینطور ادامه یابد.
قرهخانی در بخش پایانی اظهارات خود بار دیگر گرایش افراطی تهیه کنندگان سینما را به درآمدزایی از طریق سینمای کمدی، نکوهش کرد و گفت: ما در کشورمان به دلیلعدم وجود سینمای اکشن، نتوانستهایم تجهیزات پیشرفته و گرانقیمتی که مختص این ژانر است را وارد کنیم. اصلاً چرا باید با هزینههای بالا این تجهیزات را وارد کنیم وقتی فیلمهای اکشن ساخته نمیشوند؟ حتی اگر بخواهند وارد کنند، مشکلاتی مانند تحریم و… وجود دارد که ممکن است واردات را دشوار کند.
انتهای پیام/