امام جواد (ع) بهترین الگو برای مدیریت بحران است

/ مینا شیرخان: مدیر گروه حج و تبلیغ موسسه عالی حوزوی امام رضا (ع) گفت: امام جواد (ع) زیباترین مدیریت را در حل بحران‌ استکبار جهانی عصر خود انجام داد.
به گزارش خبرنگار ، به مناسبت سالروز شهادت امام محمد تقی (ع)، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام حسن غفاری فر، مدیر گروه حج و تبلیغ موسسه عالی حوزوی امام رضا (ع) و مدیر گروه اصول و کلام مدرسه معصومیه قم، انجام دادیم که در ادامه تقدیم مخاطبان عزیز می‌شود.

  امامت در سنین کودکی

حجت‌الاسلام حسن غفاری فر در ابتدای گفت‌وگو ضمن تسلیت به مناسبت شهادت امام جواد (ع) اظهار داشت: در خصوص امام جواد (ع) چند نکته حائز اهمیت است که می‌خواهم روی آن‌ها تاکید کنم. امام جواد (ع)، اولین امامی است که در سن کم به امامت می‌رسد. یعنی وقتی به سمت عصر غیبت پیش می‌رویم، از امام رضا (ع) به این طرف،عصر جدیدی شروع می‌شود که در آن هر امامی یک زمینه‌ای را مساعد می‌کند.
وی ادامه داد: به امامت رسیدن امام جواد (ع) در کودکی زمینه به چالش کشیده شدن شیعیان را موجب شد. مانند حوادثی که امروزه نیز در اجتماع بوجود می‌آید و اصطلاح بحران و مدیریت بحران را برای آن به کار می‌برند. در عصر امام جواد (ع) نیز این مسئله بحران جدیدی بود.
این استاد حوزه و دانشگاه در توضیحات خود بیان داشت: این مسئله حداقل دو نکته را به دنبال دارد. یکی بستر سازی برای امامت امام عصر (عج) است. چون امام عصر (عج) نیز در سنین بسیار پایین به امامت رسیدند. دومین نکته این بود که به نص صریح قرآن، هیچ انسانی بدون آزمایش نیست و همیشه آزمایشات جوری القاء می‌شود که بشر به چالش کشیده شود.
وی با اشاره به بحران‌های عصر امام رضا (ع)، خاطر نشان کرد: در این بخش مخصوصا در عصر امام رضا (ع) بحث واقفیه و کسانی که موقعیت مالی داشتند و هم چنین تاخیر تولد امام جواد (ع) و همه این مسائل در کنار هم باعث شد بتوانند در شیعه 12 امامی ایجاد انحراف و زاویه کنند.
غفاری فر افزود: در عصر امام کاظم (ع) نیز موضوع اسماعیل فرزند ایشان مطرح می‌شود و بعد طبق آن قاعده کلامی شیعه که بداء می‌گویند، این موضوع بهانه‌ای شد تا عده‌ای در این نقطه بمانند و جریان انحرافی بزرگی در جهان تشیع به نام اسماعیلیه راه بیفتد.
مدیر گروه اصول و کلام مدرسه معصومیه قم، یادآور شد: در عصر امام جواد (ع)، مسئله کمی سن ایشان موجب به چالش کشیده شدن بشرعموماً، مسلمان خصوصاً و شیعه بالاخص شد.

مدیریت امام جواد (ع) توسط سازمان وکالت

مدیر گروه حج و تبلیغ موسسه عالی حوزوی امام رضا (ع) ادامه داد: نکته دیگری که در بحث امام جواد (ع) می‌شود مطرح کرد، این است که امام جواد (ع)، در موضوعی مهم حدفاصل بین رفتار امام صادقین (ع) و دو امام بعدی با امام هادی (ع) است. امام جواد (ع) وسط جریان و به اصطلاح شاخه و برگ قطعه ای است که امامان قبل از او ابتدا و امام هادی (ع) انتهای آن است.
وی با بیان اینکه آن موضوع مهم، سازمان وکالت است، گفت: ما در عصر صادقین (ع)، شاهد عَلم شدن شاگردان توسط امام معصوم (ع) هستیم. شاگردان ایشان به بازار می‌آیند و اعلان عِلم می‌‌کنند. مانند هشام بن حکم،محمد بن مسلم و ابان بن تغلب شاگردان خاصی در حوزه‌های فقهی، کلامی، اخلاقی و... بودند که اندیشه‌های اهل بیت‌ (ع) را نمایندگی می‌کردند و برای اندیشه‌های ایشان، حلقه واصل بودند.
غفاری فر افزود: به عصر امام کاظم (ع) که می‌رسیم این مسئله بیشتر می‌شود. در عصر امام رضا (ع) نیز ما ایرانی‌ها متبرکیم به شخصیتی چون ذکریا ابن آدم که در قم روبه روی حرم در قبرستانی که علما و صلحا و شهدا دفن هستند و در ادبیات بومی قم چون دوتا از اصحاب امام رضا (ع) در آن دفن هستند، به شیخان یا شیخین مشهور است، دفن است.
وی یادآور شد: این همان ادامه جریان واسطه شدن شاگردان ائمه برای انتشار دین و هدایت و رهبری است که وقتی به عصر امام جواد (ع) می‌رسد، شخصیت دیگری پیدا می‌کند. بحث نیابت و وکالت و وساطت اهل بیت (ع) در اینجا سازمان یافته‌تر می‌شود. به این صورت که امام جهان اسلام را که در آن شیعیان بیشتر حضور دارند را به چند نقطه تقسیم می‌کند. مانند خراسان، بغداد، مدینه و به محل‌هایی که از نظر جغرافیایی یا فرهنگی به هم نزدیک هستند، نمایندگان ویژه‌ای می‌فرستد که واسطه اصلی بین امام معصوم بودند با خلق الله و نمایندگان دیگر.
این استاد حوزه و دانشگاه در خاتمه مبحث مدیریت از طریق سازمان وکالت، بیان داشت: این‌ها طی چند مرحله خرده نماینده داشتند. یعنی نماینده مالی برای ذکات و خمس و امور مالی که واسطه خدمت به امور شیعیان و رساندن بخشی از این سرمایه‌ها برای تامین هزینه مبارزه بود. واسطه برای رساندن معارف اهل بیت (ع) در برابر انحرافات، واسطه برای روشنگری مسائل سیاسی که امام به واسطه این نواب هم عرصه سیاسی شیعیان را مدیریت می‌کردند و هم عرصه اقتصادی و عرصه فرهنگی را.

مصداق آیه « فَبُهِتَ الَّذِی کَفَرَ »

غفاری فر در ادامه گفت: نکته بعدی که اشاره کوتاهی به آن می‌کنم و زیاد شنیدیم، بحث مناظرات حضرت است. مأمون که باید گفت استکبار جهانی آن روز بود، همیشه سعی می‌کرد چند منظوره مدیریت کند. از یک طرف به واسطه علم امامت و برتری امام جواد (ع) عملا ضعف و سستی علمای دیگر فرق را به رخ می‌کشید و آنها را به تبعیت خود می کشاند.
وی اضافه کرد: از این طرف مرتب به چالش کشیدن امام را مدنظر خود قرار می‌داد. چون امام جواد (ع) نوجوان بود و مأمون او را در مناظره با سالخوردگان و صاحب نامان فرق اسلامی قرار می‌داد بلکه وجهه شیعه تخریب شود و از آن طرف هم خودش را به عنوان شخصیت فرهیخته‌ای که ظرفیت و تحمل همه این کارها را دارد نشان می‌داد. شبیه کاری که الآن آمریکا در بحث داعش انجام می‌دهد.
مدیر گروه اصول و کلام مدرسه معصومیه قم، با تاکید براینکه خود آمریکا اول داعش را پرورش داد و بعد داعش را تند کرد و حالا به بهانه زدن داعش سوریه را می زند، افزود: این‌ها هم مثل اجداد خود چند وجهی مدیریت می‌کنند. آن زمان نیز در این بحران، امام جواد (ع) انصافا زیباترین مدیریت را برای مقابله با استکبار جهانی عصر خود انجام داد.
حجت‌الاسلام حسن غفاری فر گفت: همان مناظره امام جواد (ع) با آن عالم در ارتباط با موضوع شخصی که احرام بپوشد، چند حکم دارد، برای اثبات این مطلب کافیست. آن عالم یکی دو مورد کلی را به صورت خیلی مسئله دار مطرح می‌کند. اما امام جواد (ع) نوجوان، بالای 20 مسئله را در ذیل این سوال طرح می‌کند.
وی ادامه داد: امام می فرماید برای شما کدام بخش این مسئله مدنظر است و من جواب کدام بخش آن را بدهم؟ امام (ع) همین که طرح ابعاد این مسئله را می‌کند، مصداق « فَبُهِتَ الَّذِی کَفَرَ » (مبهوت شدند کافرین) است. مأمون و دیگران را مبهوت کردند.

ارائه الگوی مدیریتی توسط امام جواد (ع) برای جامعه امروز

مدیر گروه حج و تبلیغ موسسه عالی حوزوی امام رضا (ع)، با بیان این مطلب که هر کدام از بحران‌هایی که امام جواد (ع) با آنها روبه رو می‌شدند و مدیریتی که می‌کردند برای امروز جامعه ما الگو است، خاطر نشان کرد: مثلا اگر بخواهیم امروز همان سازمان وکالت را شبیه سازی کنیم و در نظام مرجعیت و ولایت فقیه در نظر بگیریم، همان نمایندگان مقام معظم رهبری در استان‌ها سرشاخه‌های ارتباط امامت و امت هستند.
وی اضافه کرد: رابطه آن‌ها با دیگر ائمه جمعه و فضلا و صلحا و رابطه این افراد با بدنه، الگو گرفته از مدیریت حضرت جواد (ع) است. پس از انقلاب، رهبران ما، این دو بزرگوار به بهترین شکل از الگوی امام جواد (ع) پیروی کردند.
حجت‌الاسلام حسن غفاری فر در پایان این گفت‌وگو با بیان این موضوع که امروزه با همه هیاهوهای رسانه‌ای، تغییر دولت‌ها و تغییر مشرب‌های دولت‌ها، اما باز بدنه با رهبر ارتباط دارد، گفت: با استفاده از این الگوی ارتباطی، رهبر به وسیله یاران خاص خود با بدنه اجتماع در رابطه است و پیام خود را به متن و مغز جامعه می‌رساند. امام جواد (ع) آغازگر این راه پیچیده و هنرمندانه بود.