همه چیز درباره پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی؛ عادله هاشم کیست؟

خبرگزاری میزان – دیوان بین‌المللی دادگستری طی روز‌های پنجشنبه و جمعه، ۲۱ و ۲۲ دی، جلسات استماع خود را در پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به اتهام نسل‌کشی علیه فلسطینی‌ها برگزار کرد.

این شکایت رویدادی تاریخی است که با در نظر داشتن حمایت گسترده غرب از رژیم صهیونیستی، شاید دیگر هیچ‌گاه اتفاق نیفتد.

دیوان بین‌المللی دادگستری چیست؟

دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) بالاترین نهاد قضایی سازمان ملل است؛ مقر این دادگاه در لاهه هلند است.

تاسیس دیوان بین‌المللی دادگستری ریشه در منشور سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ دارد که بر حل‌وفصل اختلاف بین کشور‌های عضو تاکید می‌کند.

این دیوان یکی از شش نهاد اصلی سازمان ملل در کنار مجمع عمومی و شورای امنیت است.

ترکیب این دیوان معمولا شامل هیئتی از ۱۶ قاضی است که از سوی مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل انتخاب می‌شوند؛ دیوان بین‌المللی دادگستری در پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی از جانب طرفین نیز ۲ قاضی اضافی را تعیین کرده است.

دیوان بین‌المللی دادگستری با دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) متفاوت است؛ اگرچه هر ۲ دیوان در لاهه قرار دارند، اما دیوان بین‌المللی کیفری، دادگاهی مجزا است که افراد را به دلیل ارتکاب اتهام‌هایی مانند نسل‌کشی، جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت محاکمه می‌کند.

دیوان بین‌المللی کیفری در سال ۲۰۲۱ تحقیقات خود را درباره اتهام جنایت جنگی رژیم صهیونیستی در غزه و کرانه باختری آغاز کرد؛ این دیوان از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ نیز اتهام ارتکاب جنگی رژیم صهیونیستی از جمله قتل‌عام خبرنگاران را در دست بررسی قرار داد.

در حالی که رژیم صهیونیستی عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیست، اما امضاکننده کنوانسیون نسل‌کشی است؛ همین امر ورود شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به اتهام نسل‌کشی را به دیوان هموار کرد.

تیم حقوقی آفریقای جنوبی در جلسه استماع چه گفت؟

تیم حقوقی آفریقای جنوبی در جلسه استماع روز پنجشنبه دیوان بین‌المللی دادگستری که به ارائه شکایت و مستندات این کشور علیه رژیم صهیونیستی اختصاص داشت، اعلام کرد: این وظیفه ما است که به آسیب‌های جبران‌ناپذیر رسیدگی کنیم؛ مردم فلسطین در غزه محاصره شده و از اصول اولیه زندگی محروم هستند؛ تاسیسات غیرنظامی در نوار غزه تحت بمباران مداوم است؛ کودکان غزه از آب، غذا و آموزش محروم هستند؛ بیشتر ساختمان‌ها و تاسیسات غزه از زمین بررسی می‌شود؛ روزانه ۴۸ زن و ۱۱۷ کودک در نوار غزه کشته می‌شوند؛ بیش از ۱۰ کودک در نوار غزه هر روز دست‌کم یکی از اعضای بدن خود را از دست می‌دهند؛ کشتار غزه و مردم آن باید متوقف شود؛ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای تسهیل دسترسی کمک به غزه اجرایی نشده است.

نماینده این تیم یعنی عادله هاشم در بخشی دیگر، با اشاره به آواره شدن حدود ۲ میلیون نفر در نوار غزه، تصریح کرد: نوار غزه ۱۶ سال است که از محاصره مداوم رنج می‌برد؛ کمبود دارو، آب و برق در نوار غزه هزاران نفر را تهدید می‌کند؛ خانواده‌ها در نوار غزه متفرق و اعضای آن‌ها به مکان‌های نامعلومی منتقل شدند؛ صد‌ها معلم و استاد دانشگاه در نوار غزه کشته شدند؛ اسرائیل همچنان مسئولیت خود را در قبال بحران انسانی که در نوار غزه ایجاد کرده است، انکار می‌کند؛ آنچه فلسطینی‌ها در غزه با آن روبرو هستند، مستلزم اتخاذ تدابیر برای حمایت از آن‌ها است؛ ناکامی جامعه بین‌المللی در مقابله با بحران انسانی در غزه، بازتاب جهانی خواهد داشت؛ اکنون بحث اقدام‌های موقتی است که دادگاه می‌تواند قبل از تصمیم‌گیری در مورد پرونده اعمال کند؛ اسرائیل برای نابودی نوار غزه به مدت ۳ ماه نوار محاصره شده غزه را بمباران کرد؛ بیشتر قربانیان غزه بی‌گناه هستند.

به گفته تیم حقوق آفریقای جنوبی، کوتاهی دادگاه در اتخاذ هر گونه اقدام موقت، متجاوز را به تداوم اقدام‌هایش تشویق می‌کند؛ آفریقای جنوبی خواستار تعلیق فوری عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه است؛ گستردگی تخریب و محدودیت‌های ورود مواد غذایی شواهدی است که نشان می‌دهد اسرائیل قصد دارد غزه را نابود کند.

تیم حقوقی آفریقای جنوبی در بخشی دیگر با اشاره به اینکه، جامعه بین‌المللی سال‌ها است که فلسطینی‌ها را ناکام گذاشته و به همین دلیل پورتوریا به این دادگاه متوسل شد، اعلام کرد: در حالی‌که غیرنظامیان غزه تحت کنوانسیون نسل‌کشی محافظت می‌شوند، اسرائیل مرتکب اعمالی شده و می‌شود که می‌توان آن را نسل‌کشی توصیف کرد؛ حقوق فلسطینی‌ها باید حفظ شود؛ وضعیت غزه بی‌سابقه است؛ حقوق اولیه فلسطینی‌ها در غزه نقض می‌شود؛ اظهارات مقام‌های اسرائیلی درباره نسل‌کشی هدایت کننده اقدام‌های سربازان در غزه است؛ مردم فلسطین در معرض تهدید نسل‌کشی هستند؛ قصد نسل‌کشی در اظهارات سران و سربازان اسرائیلی مشخص است؛ فلسطینی‌ها در نوار غزه نباید مورد نسل‌کشی قرار بگیرند.

این تیم در ادامه اعلام کرد: ۱۳ کشور حمایت خود را از این پرونده ابراز کردند که موید نیاز دادگاه به اتخاذ اقدام‌های موقت است؛ توجیهات اسرائیل برای اقدام‌های خود در نوار غزه، آن را از اتهام قصد ارتکاب نسل‌کشی مبرا نمی‌کند؛ این وظیفه کشور‌های عضو کنوانسیون نسل‌کشی است که از اجرای آن جلوگیری کنند و عاملان آن را مجازات کنند؛ ما حق داریم از رعایت مفاد کنوانسیون نسل‌کشی اطمینان حاصل کنیم؛ ما حق داریم از رعایت مفاد کنوانسیون نسل‌کشی اطمینان حاصل کنیم و فلسطینی‌های غزه حق دارند از مفاد کنوانسیون نسل‌کشی بهره‌مند شوند.

براساس اعلام تیم حقوقی آفریقای جنوبی، ناکامی رژیم صهیونیستی در جلوگیری و محکوم کردن درخواست‌های نسل‌کشی، نقض آشکار کنوانسیون نسل‌کشی است؛ رژیم صهیونیستی از رسیدن آب، غذا و سوخت به نوار غزه جلوگیری کرد؛ این رژیم به هدف قرار دادن زیرساخت‌های حیاتی در نوار غزه ادامه می‌دهد؛ رژیم صهیونیستی جنایت‌های بسیاری را در نوار غزه مرتکب شد؛ در ساختار سیاسی این رژیم افرادی مانند نخست‌وزیر برای تحریک به نسل‌کشی وجود دارند.

تیم حقوقی آفریقای جنوبی همچنین با اشاره به اینکه هدف کنوانسیون نسل‌کشی حمایت از مردم است و جامعه بین‌المللی موظف است از نقض آن جلوگیری کند، تصریح کرد: آفریقای جنوبی از واکنش اسرائیل به آنچه در هفتم اکتبر رخ داد، شوکه شده است؛ اسرائیل بین نظامیان و غیرنظامیان تفاوتی قائل نمی‌شود و آنچه انجام می‌دهد به معنای نسل‌کشی است؛ نوار غزه به زندان بسته‌ای تبدیل شده است که در آن جنایت نسل‌کشی انجام می‌شود؛ اقدام‌های اسرائیل در غزه ناقض کنوانسیون نسل‌کشی است؛ کشتار اسرائیل بسیار گسترده است و اجساد فلسطینی‌ها در گور‌های دسته‌جمعی دفن می‌شوند؛ صد‌ها خانواده در غزه کاملا نابود شدند و هیچ‌کس از آن‌ها زنده نماند؛ سربازان اسرائیلی هنگام جشن ویرانی شهر‌ها و روستا‌ها از خود عکس می‌گیرند؛ بیش از ۸۰ درصد از جمعیت غزه از گرسنگی رنج می‌برند؛ اسرائیل عمدا شرایطی را به غزه تحمیل کرد تا نابودی فیزیکی فلسطینی‌ها را رقم بزند.

تیم حقوقی آفریقای جنوبی همچنین تصریح کرد: کمک‌های وارد شده به نوار غزه پاسخگوی نیاز‌های ساکنان آن نیست؛ اسرائیل عمدا شرایطی را ایجاد می‌کند که فلسطینی‌ها را از سرپناه و آب سالم محروم می‌کند؛ بیماری‌ها و گرسنگی نوار غزه را ویران کرده است؛ افراد مجروح در نوار غزه از مراقبت‌های بهداشتی لازم برای حفظ جان خود محروم هستند؛ اسرائیل مرتکب خشونت جنسی علیه زنان و کودکان می‌شود؛ اقدام‌های اسرائیل نشان‌دهنده قصد نسل‌کشی است؛ اسرائیل مناطق امن را برای فلسطینی‌ها در نوار غزه قبل از بمباران آن‌ها شناسایی می‌کند؛ اسرائیل تعداد زیادی از کودکان را در نوار غزه یتیم کرد؛ آنچه با حقایق در نوار غزه ثابت شد، مستلزم دخالت این دادگاه است؛ کامیون‌های کمک‌رسانی که وارد نوار غزه می‌شوند، مشمول سه مرحله بازرسی هستند؛ قصد ارتکاب نسل‌کشی در دسترس اسرائیل است؛ اسرائیل زنان و کودکان نوار غزه را بمباران و ربوده است؛ قصد نابودی نوار غزه در بالاترین سطوح سیاسی در اسرائیل وجود دارد.

تیم حقوقی آفریقای جنوبی با ارائه اسنادی، تصریح کرد: اسرائیل همه فلسطینی‌ها را مسئول عملیات حماس و همه آن‌ها را تروریست می‌داند؛ قصد ارتکاب نسل‌کشی در غزه، اعمال و رفتار سربازان اسرائیلی را در عرصه جنگ هدایت می‌کند؛ اسرائیل از لفاظی‌های مذهبی برای توجیه کشتار کودکان و غیرنظامیان در غزه استفاده می‌کند؛ هدف سربازان اسرائیلی نابودی غزه است؛ سربازان اسرائیلی معتقدند که اقدام‌های آن‌ها در غزه قابل قبول است؛ میزان تخریب در غزه و کشتار کودکان به وضوح نشان می‌دهد که قصد نابودی وجود دارد؛ از سال ۱۹۴۸ شاهد ادامه نکبت ملت فلسطین، جنایت‌های اشغالگران علیه آنان و مصونیت رژیم اشغالگر از هرگونه مجازات هستیم؛ اسرائیل، ملت فلسطین را در معرض آپارتاید و تبعیض نژادی قرار داده است؛ اسرائیل علیه ملت فلسطین دست به نسل‌کشی زده است؛ این رژیم غزه را از زمین و آسمان به محاصره خود درآورده است؛ اسرائیل حمله گسترده‌ای را علیه غزه آغاز کرده و توافقنامه منع کشتار جمعی را نقض کرده است.

نتیجه جلسات استماع دیوان بین‌المللی دادگستری چیست؟

پس از ارائه پرونده شکایت آفریقایی جنوبی و دفاع رژیم صهیونیستی در دیوان بین‌المللی دادگستری طی ۲ روز گذشته، قضات دیوان بحث‌های خود را پشت در‌های بسته آغاز می‌کنند.

صدور حکم نهایی احتمالا سال‌ها زمان می‌برد، اما دیوان می‌تواند طی چند هفته، رای خود را برای اجرای اقدام‌های موقت جهت توقف جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه صادر کند.

رای دیوان بین‌المللی دادگستری از نظر قانونی لازم‌الاجرا است و امکان تجدیدنظر وجود ندارد، اما دادگاه ابزار کمی برای اجرای آرای صادره خود دارد.

عادله هاشم کیست؟

عادله هاشم، وکیل آفریقای جنوبی در پرونده شکایت از رژیم صهیونیستی به اتهام نسل‌کشی در دیوان بین‌المللی دادگستری است؛ وی تنها فرد مسلمان در تیم حقوقی دولت آفریقای جنوبی در این پرونده است.

هاشم، اهل دوربان آفریقای جنوبی به دلیل مشارکت قابل توجه در تغییرات قانون اساسی این کشور با هدف اجرای تغییرات اجتماعی شناخته شده است.

وی دارای مدرک دکترای حقوق است و سابقه طولانی در دفاع از حقوق فلسطینی‌ها دارد؛ علاقه وی به این موضوع از زمان قتل‌عام مسجد الخلیل در دهه ۱۹۹۰ افزایش یافت.

از نظر عادله هاشم، آپارتاید اعمال شده از سوی رژیم صهیونیستی بر فلسطینی‌ها بسیار بدتر از آن چیزی است که در قرن گذشته بر آفریقای جنوبی تحمیل شد.

وی در سال ۲۰۱۴ برای نشان دادن اعتراض خود به شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی در فلسطین به اراضی اشغالی سفر کرد.

عادله هاشم در نخستین جلسه رسیدگی به پرونده نسل‌کشی رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی‌ها در دیوان بین‌المللی دادگستری تاکید کرد که این رژیم طبق ماده ۲ کنوانسیون نسل‌کشی، از طریق اقدام‌هایی که نشان‌دهنده الگوی رفتاری سیستماتیک است و می‌توان از آن نسل‌کشی را استنباط کرد، مرتکب این جنایت شده است.

هاشم با اشاره به گستردگی حملات هوایی، زمینی و دریایی رژیم صهیونیستی به غزه به موازات تحمیل رژیم‌های گرسنگی منجر به پیامد‌هایی مانند قحطی و بیماری، تصریح کرد: این روند زندگی را برای ساکنان غزه غیرممکن کرده است.

پرونده شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در دیوان بین المللی دادگستری چه نتایجی در پی دارد؟

شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در دیوان بین‌المللی دادگستری برای جلوگیری از نسل‌کشی جاری در غزه نخستین مورد از این دست نیست و چندین سابقه قضایی در این زمینه وجود دارد.

البته این نخستین باری است که رژیم صهیونیستی براساس کنوانسیون نسل‌کشی سازمان ملل، که پس از جنگ جهانی دوم تنظیم شد، محاکمه می‌شود؛ این پرونده در حال حاضر در مرحله اقدام‌های موقت است.

اقدام موقت اصطلاحی است که از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری استفاده می‌شود و به معنای اقدام‌های مقدماتی برای جلوگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر محسوب می‌شود؛ این اقدام، دولت خوانده را مکلف می‌کند تا زمانی که دادگاه حکم نهایی خود را صادر نکند از انجام برخی اقدام‌ها خودداری کند.

به‌طور معمول، درخواست برای اقدام‌های موقت حفاظتی به دلیل فوریت آن‌ها نسبت به دیگر پرونده‌های موجود در دیوان بین‌المللی دادگستری اولویت دارد.

سابقه رسیدگی به پرونده نسل‌کشی در دیوان بین‌المللی دادگستری

نخستین باری که پرونده‌ای به دیوان بین‌المللی دادگستری مبنی بر نقض کنوانسیون نسل‌کشی ارائه شد، پرونده بوسنی علیه یوگسلاوی در سال ۱۹۹۳ بود.

این پرونده تنها پرونده نسل‌کشی در دیوان بین‌المللی دادگستری است که به صدور رای نهایی منجر شده است.

در حالی که تا جولای ۲۰۱۸، دیوان بین‌المللی دادگستری به ۳۶ درخواست برای اجرای اقدام‌های موقت رسیدگی کرد، دومین پرونده مربوط به نسل‌کشی پس از شکایت بوسنی، در سال ۲۰۱۹ به دیوان ارائه شد.

این پرونده به دلیل نسل‌کشی اقلیت مسلمان روهینگیا از سوی گامبیا علیه میانمار تشکیل شد.

سومین پرونده نیز در پی جنگ اوکراین تشکیل شد.

این ۲ پرونده هیچ‌کدام به صدور رای نهایی منجر نشدند.

پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به اتهام نسل‌کشی فلسطینی‌ها نخستین پرونده ارائه شده از سمت ثالث نیست و قبلا در شکایت گامبیا علیه میانمار نیز رخ داده بود.

صدور حکم دیوان بین‌المللی دادگستری چه زمانی است؟

اگرچه تاکنون هیچ حکم قطعی درباره جرم نسل‌کشی به جز در مورد بوسنی از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری صادر نشده است، اما این دیوان در تمامی پرونده‌های کنوانسیون نسل‌کشی ظرف چند ماه پس از طرح پرونده‌ها در دادگاه، اقدام‌های موقت را صادر کرده است.

از سوی دیگر به‌طور کلی ممکن است روند صدور احکام قطعی از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری چندین سال به طول انجامد؛ در برخی موارد، حکم نهایی یک دهه یا بیشتر طول کشید.

کارشناسان نتوانسته‌اند چارچوب زمانی مشخصی را برای مدت زمانی که دیوان بین‌المللی دادگستری پس از استماع استدلال‌های شفاهی به صدور یک اقدام موقت حمایتی در مورد غزه نیاز دارد، ارائه دهند؛ برخی گفتند که ممکن است این روند هفته‌ها طول بکشد.

پیش‌بینی اینکه دیوان بین‌المللی دادگستری در پرونده شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به اتهام نسل‌کشی فلسطینی‌ها به چه سمتی حرکت می‌کند، دشوار است.

برخی از کارشناسان می‌گویند که دیوان در موقعیت دشواری قرار خواهد گرفت؛ در حالی که ممکن است دیوان بین‌المللی دادگستری تحت فشار نخواهد دستور خروج نظامیان صهیونیست از غزه را بدهد، ادله کافی از سوی آفریقای جنوبی به دیوان ارائه شده است.

انتهای پیام/