- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جاییهایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوههای عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده میشود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکلگیری این سیاستها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
مطالب منتشر شده در شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه در خصوص ایران با رویکردی میانه نگارش یافتهاند. این امر میتواند نتیجه این باشد که شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه توسط صاحبان مشاغل و مدیران اجرایی تشکیل شده و فضای عملگرایی بر آن حاکم است.
فئودور لوکیانوف رسماً بیان میدارد که روابط تهران_مسکو در حال حاضر در سطح اتحاد راهبردی نیست و نباید در ارزیابی تعاملات کنونی، به اشتباه از دو طرف روابط استراتژیک را انتظار داشت؛ در عین حال توصیه میکند که این دو، توان حرکت تدریجی به سمت روابط استراتژیک را دارند.
مورد دیگر آنکه، در نگاه نویسندگان مؤسسه شورای سیاست خارجی و دفاعی، ایران در هر حالتی، کشوری تأثیرگذار در منطقه باقی خواهد ماند؛ از اینرو، مسکو میتواند برای تحقق من افع خود در مناطقی مانند خاورمیانه و آسیای مرکزی، بر روابط با ایران اتکا کند، اگرچه نیازمند این است که با وجود نگرانیهای رژیم صهیونیستی و عربستان از این روابط، با آنها نیز تعامل کند، به طوری که روابطش با ایران به ضرر روابطش با این دو بازیگر تمام نشود.
تحلیلگران مؤسسه شورای سیاست خارجی و دفاعی با اینکه حضور جریانهای طرفدار غرب در ایران را تهدیدی برای منافع روسیه در نظر میگیرند. در عین حال، قدرت یافتن افرادی در ایران که مواضعی رادیکال، واگرایانه و متصلب در مقابل غرب دارند، در راستای منافع روسیه نمیدانند.
نکته دیگر نگرانیهای تحلیلگران روس از روابط کشورشان با ایران است. یکی از این نگرانیها معرفی روسیه به عنوان «طرفدار تشیع در مقابل جهان سنی» است. نگرانی مهم بعدی را باید معطوف به مسائل مربوط به انرژی و رقابتهای احتمالی در فضای پساتحریم دانست.
یکی دیگر از نگرانیهای مطرح شده در مباحث این اندیشکده احتمال تأثیرگذاری متغیر آمریکا در روابط ایران و روسیه است. بر این اساس، احتمال قرار گرفتن ایران در مدار غرب و تهدیداتی که از این ناحیه برای روسیه متصور است مودر بحث قرار میگیرد.
در موضوع اقتصاد، همانطور که تحلیلگرانی، چون لوسیف اشاره میکنند، سوریه در حوزه انرژی و عبور خطب لوله انتقال نفت و گاز خلیج فارس به اروپا، محل رقابت کشورهای عربستان، قطر و ایران است و موضوع صادرات به اروپا نیز حوزه منافع و خط قرمز مسکو به شمار میآید.
بر اساس تجویزات مطرح شده، ایران و روسیه نیازمند دستیابی به تفاهم و توافق در مورد طرحی برای صادرات مشترک نفت و گاز هستند. این امر تهدیدات مرتبط با منافع اقتصاید روسیه را برای این کشور تقلیل میدهد.
در مجموع، در میان اندیشکدههای غیر دولتی در روسیه این اندیشکده را میتوان تجلی رویکرد بومی و ملیگرا و در تقابل با اندیشکدههایی نظیر کارنگی و مؤسسه شرق و غرب در مواجهه با موضوع ایران دانست.
انتهای پیام/