همانطور که میدانید و قرآن در ایام شبهای قدر ماه مبارک رمضان به یکباره بر رسول اکرم (ص) نازل شده است و یکی از سورههایی که به این موضوع استناد دارد سوره قدر است.
اما آیه ۴ سوره قدر درباره نزول ملائکه و روح سخن گفته است که قصد داریم در این مطلب به آن بپردازیم:
در آیه ۴ سوره قدر میفرماید «تنزل الملائکه و الروح» هم ملائکه و هم روح در این شب نازل میشوند.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
در این شب فرشتگان و روح (یعنی جبرئیل) به اذن خدا (بر مقام ولایت نبی و امام عصر علیه السّلام) از هر فرمان و دستور الهی نازل میشوند (و سرنوشت و مقدرات خلق را نازل میگردانند).
تفسیر آیه ۴ سوره قدر
حمران گوید: از امام صادق (ع) درباره این آیه پرسیدم «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها»؛ فرمودند: «ملائکه در اینجا مؤمنین هستند که دارای علم آل محمّدند روح عبارت از روح القدس است که او در فاطمه (س) است «مِنْ کُلِّ أَمْرٍ.. سَلامٌ»؛ میفرمایند: از هر امری در سلامت هستند.
از امام صادق (ع) پرسیدند: آیا روح همان جبرئیل است؟ حضرت فرمودند: جبرئیل از ملائکه است و روح برتر از ملائکه است.
سپس این آیه را تلاوت فرمودند: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهُ وَ الرُّوحُ. با نزول فرشتگان بر قلب پیامبر و امام معصوم (ع) در شب قدر، ارتباط زمین با آسمان، مُلک با ملکوت و طبیعت با ماوراء طبیعت برقرار میشود.
در روایات آمده است که با منکران امامت، با سوره قدر احتجاج کنید، زیرا بر اساس این سوره، فرشتگان هر سال در شب قدر نازل میشوند.
سوره قدر پس از پیامبر اکرم (ص) بر چه افرادی نازل میشود؟
در زمان حیات پیامبر (ص) بر وجود شریف حضرتش وارد میشدند اما پس از آن حضرت بر چه کسانی نازل میشود، این پرسشی است که شاید ذهن بسیاری را درگیر کند اما در پاسخ شاید بتوان اینطور گفت که، روشن است هر کسی نمیتواند میزبان فرشتگان الهی باشد و باید او همچون پیامبر، معصوم بوده و ولایت امور بشر به عهده او باشد و او کسی جز امام معصوم نیست که در زمان ما، حضرت مهدی (عج) میباشد و فرشتگان در شب قدر شرفیاب محضرش میشوند.
پیامهای آیه ۴ سوره قدر
- فرشتگان بدون اذن خداوند کاری انجام نمیدهند. «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهُ ... بِإِذْنِ رَبِّهِمْ»
- تقدیر امور در شب قدر، با نزول و حضور فرشتگان صورت میگیرد. «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَهُ ... مِنْ کُلِّ أَمْرٍ»
- تقدیر امور در شب قدر، گوشهای از ربوبیّت الهی است. «بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ»
تفسیر آیه ۴ سوره قدر در مجمع البیان
در مجمع البیان در تفسیر آیه دیدگاه ها متفاوت است:
- از دیدگاه پارهاى منظور این است که فرشتگان به همراه جبرئیل در شب قدر به زمین فرود مى آیند تا زمزمه عبادت و نیایش و تلاوت قرآن و راز و نیاز بندگان خالص و کمالطلب خدا را بشنوند و توبه و اصلاح پذیرى و کارهاى شایسته آنان را بنگرند.
- امّا به باور پاره اى دیگر، فرشتگان و جبرائیل به زمین فرود میآیند تا بر بندگان با معنویت خدا به امر او سلام نثار کنند.
- از دیدگاه برخى، فرشتگان به همراه جبرئیل هر آنچه را تدبیر و مقدّر و مقرر شدهاست به آسمان دنیا مى آورند تا ساکنان آسمان دنیا بدانند و از رویدادهاى سال آینده به لطف حق آگاهى یابند.
- امّا از دیدگاه «کعب» و «مقاتل» منظور از «روح» گروهى از فرشتگان گرانقدر هستند که آنان را دیگر فرشتگان، جز شب قدر نمى بینند و آنان در این شب مبارک از هنگامه غروب آفتاب تا طلوع سپیده فجر براى انجام فرمان خدا فرود مى آیند.
- به باور پارهاى «روح» به معنى وحى می باشد و منظور این است که در آن شب، فرشتگان با وحى خدا و پیام او که در بردارنده مقدّرات و سرنوشتها و برکتهاست فرود مى آیند.
گفتنى است که در آیه دیگرى «روح» به معنى وحى به کار رفته است که «و کذلک اوحینا الیک روحاً من امرنا» یعنی همان گونه که بر پیامبران پیشین وحى فرستادیم، برتو نیز اى محمّد (ص)! به فرمان خود وحى نمودیم؛ لذا به نظر میرسد، بدین سان آخرین دیدگاه در تفسیر آیه تأیید می شود.
در تفسیر نور نیز در این خصوص آمده است از امام صادق (ع) پرسیدند: آیا روح همان جبرئیل است؟
فرمود: جبرئیل از ملائکه است و روح برتر از ملائکه است. سپس این آیه را تلاوت فرمودند تنزل الملائکة والروح.
با نزول فرشتگان بر قلب پیامبر و امام معصوم در شب قدر، ارتباط زمین با آسمان، مُلک با ملکوت و طبیعت با ماوراء طبیعت برقرار مى شود.
انتهای پیام/