واکاوی سیاست خارجی دولت آمریکا؛ دیپلماسی کاخ سفید در بن بست ناکامی‌ها

 به گزارش گروه بین الملل ؛ سیاست خارجی آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به ملغمه‌ای از ناکامی‌ها و اقدامات خصمانه بی حاصل تبدیل شده که دستاوردی در هیچ یک از عرصه‌های چالش برانگیز برای واشنگتن در پی نداشته است. در واقع باید گفت، الگوی رفتاری سیاست خارجی آمریکا در دوران ترامپ، مجموعه‌ای از سیاست‌های تهاجمی است که غالبا شکست خورده و برخی نیز بی نتیجه رها شده‎اند.

دونالد ترامپ در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ بیش از هر زمان دیگری نیاز به دستاوردی جدی در عرصه سیاست خارجی را احساس می‌کند. اما مروری بر سیاست خارجی آمریکا در سه سال اخیر قطعا نومیدی‌ها از ترامپ را در این زمینه مستند می‌کند. آمریکا که حتی پیش از به قدرت رسیدن ترامپ با تنش‌های بین المللی دشواری مواجه بود، در دوران ریاست جمهوری وی متحمل تنش‌های خودخواسته و بی حاصلی شد که ضمن ایجاد هزینه‌های مضاعف برای این کشور، سبب کاهش اعتماد بین المللی به واشنگتن و کورتر شدن گره مشکلات شد.

در حالی که حل و فصل تنش‌های بین المللی نیازمند استراتژی‌های پیچیده و دشوار است، حضور تندرو‌ها در حلقه تصمیم‎گیری واشنگتن و نفوذ آنان بر ترامپ، سبب شده تا درک وقایع و تحولات و رویداد‌های بین المللی برای دولت آمریکا سخت‌تر و به همان میزان دستیابی به موفقیت از دسترس دور و دورتر شود.

حضور افرادی مانند ««برایان هوک»، «جان بولتون»، «مایک پمپئو» و ... و تغییرات مکرر در کابینه که در ۲ سال گذشته ۲ وزیر خارجه و سه مشاور امنیت ملی را شاهد بوده، حاکی از آشفتگی سیاست خارجی دولت ترامپ است. فقدان راه حل پایدار و راهبرد جامع نیز بر این آشفتگی دامن می‌زند.

 

 

 

موضوع خلع سلاح هسته‌ای کره شمالی به عنوان میراث دولت‌های پیشین، در دوران ریاست جمهوری ترامپ به موضوع بغرنجی مبدل شد تنها فرصتی برای مانور تبلیغاتی ترامپ بوده است. بی نتیجه بودن دو دور نشست سران کره شمالی و آمریکا، نمایش‌های تلویزیونی که تنها با هدف خوراک داخلی انجام می‌شدند، نامه نگاری‌های دوستانه و تاکید بر ارتباط دوستانه و شخصی در نهایت سبب نشد تا ترامپ گامی بیش از آن چه در دولت‌های پیشین آمریکا برداشته شده بود، بردارد. آزمایش‎های موشکی، رونمایی از تسلیحات پیشرفته و تعیین ضرب الاجل برای تغییر رویکرد توسط کره شمالی همه و همه نشان دهنده ناکامی سیاست خارجی آمریکا در این منطقه از آسیا و دست بالای پیونگ یانگ در این پرونده است.

ماجرای ادامه یا خاتمه حضور نظامیان آمریکایی در ۲ کشور افغانستان و سوریه معمای لاینحل دولت‌های آمریکا در دولت ترامپ بار‌ها و بار‌ها به بحث گذاشته شده و حتی تصمیماتی نیز اعلام شد. در مورد افغانستان، آمریکا اکنون با روند رو به رشد تلفات نظامیان خود در طولانی‌ترین جنگ تاریخ کشور مواجه است.

 

 

 

اظهارات پر طمطراق و جنجالی ترامپ مبنی بر توانایی دولتش برای پایان دادن به این جنگ نه تنها در عرصه عمل اجرایی نشد، بلکه سبب بروز نارضایتی دولت افغانستان نیز شد. تصمیمات متناقض مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از سوریه نیز چالش دیگری بود که انفعال دولت آمریکا را در این مورد آشکارتر ساخت.

 

 

جنگ تجاری پکن و واشنگتن که از سال گذشته آغاز شده و مذاکرات برای پایان دادن به آن همچنان در جریان است، علاوه بر ضربات کاری بر بازار‌ها و اقتصاد جهانی، زیان قابل توجهی را برای ۲ اقتصاد برتر جهان در پی داشته است. دیپلماسی فعال توییتری ترامپ در این مورد نیز نه تنها راهگشا نبوده بلکه چشم انداز هرگونه مصالحه‌ای را تیره‌تر ساخته است.

بحران سیاسی در ونزوئلا از دیگر عرصه‌هایی بود که ترامپ با اشتیاق به درون آن پرید و همچنان در آن دست و پا می‌زند. اعلام ریاست جمهوری «خوان گوآیدو» سرکرده شورشیان ونزوئلایی در ژانویه ۲۰۱۹ به ظاهر این فرصت را در اختیار واشنگتن قرار می‌داد تا یک کشور آمریکای لاتین را به حوزه نفوذ خود بیفزاید. تهدید به مداخله نظامی برای به ثمر رسیدن این ایده در ماه‌های اخیر به کمک‌های مالی برای کودتا که جملگی ناکام بوده اند، تغییر یافته اند.

 

 

خروج از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران به امید کشاندن تهران پای میز مذاکره مجدد و امضای توافق جدید براساس محاسبات اشتباه ترامپ مبنی بر حمایت متحدان سنتی از این اقدام، در نهایت سبب شد ایران با کاهش تعهدات برجامی خود به این اقدام پاسخ دهد.

به راه انداختن جنگ‌های تعرفه‌ای علیه اروپا، هند و مکزیک از دیگر چالش‌های خودخواسته دولت ترامپ بود که تنها به بروز تنش‌های دیپلماتیک میان واشنگتن و شمار زیادی از پایتخت‌های اروپایی منجر شد.

خروج و ترک شمار بسیاری از معاهدات و پیمان‌های بین المللی شامل معاهده منع موشک‌های میان برد هسته ای، توافق اقلیمی پاریس، توافق تجاری نفتا، شورای حقوق بشر سازمان ملل، پیمان تجاری اقیانوس آرام (TPP)، یونسکو، پیمان مهاجرتی سازمان ملل موسوم به نیویورک و ... نه تنها حاصلی برای واشنگتن در پی نداشت بلکه تاکیدی بر بدعهدی آمریکا بود.

 

 

 

مانع تراشی در قرارداد خرید سامانه اس ۴۰۰ روسیه توسط ترکیه، نمونه‌ای دیگر از ناکامی سیاست خارجی دولت آمریکا در دوران ترامپ بود. قرارداد خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ میان روسیه و ترکیه با انتقاد، تهدید و ارعاب واشنگتن مواجه شد.

 

 

اما آنکارا به رغم تهدید واشنگتن مبنی بر عدم تحویل جنگنده‌های اف ۳۵ خریداری شده توس ترکیه و حذف این کشور از برنامه توسعه جنگنده‌های نسل پنجم، اعمال تحریم، ... این سامانه را وارد کشور کرده و از نصب آن در ماه‌های آتی خبر داد.

موضوعات و تحولات متعددی در دوران ریاست جمهوری ترامپ در عرصه سیاست خارجی منجر به تعمیق شکاف آمریکا با اروپا به عنوان متحد سنتی‎اش شد. اختلاف نظر به ویژه در موضوع توافق هسته‌ای ایران و مقابله با ایران، در مورد تنش‌ها در منطقه خلیج فارس، عدم همراهی اروپا با سیاست‌ها و راهکار‌های پیشنهادی آمریکا و تلاش اروپا برای خارج کردن دلار از عرصه مبادلات با هدف از بین بردن هژمونی این ارز، شکاف‌های نهفته میان این دو منطقه جغرافیایی را آشکارتر کرد.

بزرگ‌ترین تلاش ناکام دولت ترامپ در عرصه سیاست خارجی را به حق می‌توان تلاش برای برقراری صلح میان رژیم صهیونیستی و فلسطین دانست. طرحی که ۲ سال از انتشار آن با هدف یافتن فرصت مناسب خودداری شده بود، در نهایت به دلیل غیر واقع بینانه بودن، مخالفت‌های جهانی، ناکامی «بنیامین نتانیاهو» در تشکیل کابینه و نیز مقاومت فلسطین به بن بست خورد. در واقع آمریکا با پذیرش خواسته‌های رژیم صهیونیستی در تدوین این طرح صلح از حلقه کشور‌های دارای توان میانجیگری برای توافق کارآمد در این منطقه خارج شد.

 

 

در پایان باید گفت که دونالد ترامپ که در آغاز ریاست‌ جمهوری خود گفته بود تا حد امکان وارد درگیری‌های بین‌المللی نمى‎شود و نمى‎خواهد نقش پلیس جهانی را بازی کند و بیش از همه، خواستار تغییر نظام هیچ کشورى با استفاده از قدرت نظامی نخواهد بود، اکنون فاصله زیادی با آن وعده‌ها و نیز کارنامه‌ای مردود دارد.