عرفان و رندی در شعر حافظ/نگاهی تحلیلی به غزلیات حافظ توسط داریوش آشوری
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، عرفان و رندی در شعر حافظ کتابی‌است نوشتهٔ داریوش آشوری که توسّط نشر مرکز در سال ۱۳۷۹ منتشر شده و امسال برای چهاردهمین بار تجدید چاپ شده است.
کتاب هستی شناسی حافظ نخستین‌بار در سال ۱۳۷۷ منتشر شده و از آنجا که با دیدگاهی نو و با اتکا به مفهوم‌ها و روش‌های علوم انسانی جدید به کندوکاو در اندیشه و جهان‌بینی خواجهٔ شیراز می‌پرداخت در میان حافظ‌دوستان و حافظ‌پژوهان بازتابی گسترده و چشمگیر داشت و بحث‌های بسیار برانگیخت.
کتاب حاضر همان کتاب است، اما همان دیدگاه و درونمایه را در پرتو مطالعه و پژوهش و تأمل و اندیشهٔ بیشتر، با استدلالی پرورده‌تر و پخته‌تر و کامل‌تر عرضه می‌کند. هدف اصلی این پژوهش نشان دادن پیوند و درهم تنیدگی «عرفان» و «رندی» در شعر حافظ و شناختن آن منطق درونی هدایت کننده‌ای است که تمامی نماد‌ها و مفهوم‌ها و تعبیر‌های گوناگون و پر معنای او را یگانگی می‌بخشد و به کمک آن می‌توان جهان معنا و اندیشه حافظ را بازیافت و باز ساخت.
روش پژوهشی آشوری برای معناگشایی دیوان حافظ، مطالعهٔ میان‌متنی و مطالعهٔ درون‌متنی‌است. کتاب در چهاربخش تنظیم شده‌است:
در بخش یکم: «بنیاد‌های انسان‌شناسی صوفیانه»، ابتدا زیربخشِ اسطوره و سرنمون archetypal معرفی و بررسی می‌شود. سرنمونِ عارف و زاهد «آفرینش آدم»، و تفاوت این دو در تأویلِ راز این آفرینش است.
«دو مکتب تأویلی» ست. آشوری پس از تعریف و تفسیر دو واژهٔ: «خوانش متکلمانه و فقیهانه» و تأویلِ «خوانش صوفیانهٔ» قرآن، دربارهٔ تفاوتِ اهل شریعت (زاهد) و اهل طریقت (صوفی) می‌نویسد: «به‌خلاف اهل شریعت که اسرار آفرینش را به علم الهی وامی‌گذارند و فروتنانه بندگی پیشه می‌کنند، صوفی هرگز فاصله‌ای بی‌نهایت و ثابت میان خود و خدا نمی‌بیند.» و در دنبالهٔ بحث چگونگیِ پدیداریِ تصوف زاهدانه، تصوفِ عاشقانه، عرفانِ ذوقی، عرفان نظری، خوانش ذوقی، خوانش حکیمانه و… را شرح می‌دهد.
