چگونه به جنگ بیکاری برویم؟/ رئیس جمهوری که بوی باروت می‌دهد/ تاوان تظاهر به دیوانگی
به گزارش خبرنگار گروه فضای مجازی ، در یادداشت روزنامه حمایت به قلم ابراهیم رزاقی می خوانید: اظهارات چند روز گذشته مسئولین کشور اعم از سخنگوی دولت، وزیر کشور و رئیس مجلس شورای اسلامی در مورد معضل بیکاری، زنگ هشدار را نسبت به اهتمام همه‌جانبه و عملی برای اجرای شعار امسال – اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال- به صدا درآورده و اولویت آن را بار دیگر گوشزد می‌کند؛ این در حالی است که بیش از نیمی از سال جاری سپری‌شده و تغییرات مثبتی در کارنامه دستگاه‌های دست‌اندرکار کشور مشاهده نمی‌شود. به فرموده رهبر حکیم انقلاب، مسئله اقتصاد، «یک مسئله اصلی در کشور ما است» اما بااین‌حال و پس از نام‌گذاری دو سال پیاپی برای متمرکز کردن تلاش‌ها در جهت حل مشکلات عدیده تولید و اشتغال، هنوز هم نقشه راه نهادهای مسئول با اهداف اقتصاد مقاوم، همخوانی ندارد. اولین فاکتوری که در اقتصاد ایران، عامل بیکاری به شمار می‌آید، وابستگی مستمر و مداوم اقتصاد کشورمان به نفت است؛ به‌نحوی‌که تکانه‌های خارجی و تحریم‌ها، تحرک و پویایی را از اقتصاد وابسته به نفت می‌گیرد و درنتیجه، باعث تعطیلی تولید و کشاورزی می‌شود. از سوی دیگر، هنوز هم افراد برخوردار از رانت و زد و بند، اقدام به واردات کالا می‌کنند و در کنار آن، فعالیت‌های سوداگری و احتکاری به یک فعالیت سود ده تبدیل‌شده و نتیجه این سازوکار غلط به‌علاوه ارتزاق بخش‌های اقتصادی از دلارهای نفتی، به تشدید بحران بیکاری افزوده است. از زمانی که برخی تلاش کرده‌اند سیاست‌های نظام سرمایه‌داری و صندوق بین‌المللی پول در ایران اسلامی را پیاده کنند، حجم واردات کالا و خدمات به 500 میلیارد دلار بالغ شده که فقط در سال‌های اخیر، حدود 260 میلیارد دلار از رقم ذکرشده، واردات به کشور صورت گرفته است. این در حالی است که بر اساس برآورد سازمان ملل، به ازای هر 10 هزار دلار سرمایه‌گذاری، باید یک شغل پایدار ایجاد شود و با یک حساب سرانگشتی، باید در سه دهه گذشته به ازای دلارهای خارج‌شده از کشور، بین 75 تا 150 میلیون فرصت شغلی ایجاد می‌شد؛ درصورتی‌که طی این مدت، فقط 11 میلیون شغل ایجادشده و جمعیت شاغل از دهه هفتاد که 11 میلیون نفر بودند، در حال حاضر به 22 میلیون نفر رسیده که این میزان اشتغال‌زایی در طول قریب به 30 سال، قابل‌قبول و توجیه‌پذیر نیست.
تاوان تظاهر به دیوانگی
در یادداشت روزنامه کیهان حسین شریعتمداری نوشته است: شخصی را حکایت کرده‌اند که کیسه‌ای گندم برای آرد کردن به آسیاب برده بود و درحالی‌که برای نوبت به انتظار ایستاده بود، گندم کیسه دیگران را به کیسه خود می‌ریخت. آسیابان که متوجه شده بود با عصبانیت به او نهیب زد که این چه کاری است؟ چرا به گندم دیگران دست‌درازی می‌کنی؟ و او در پاسخ گفت؛ مگر نمی‌دانی که من دیوانه‌ام؟ همه اهل روستا مرا به دیوانگی می‌شناسند. آسیابان گفت؛ اگر دیوانه‌ای چرا از کیسه خودت به کیسه دیگران نمی‌ریزی؟! از نوامبر 2016 که دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا انتخاب شده است تا همین امروز، یک جریان مرموز در آمریکا و اروپا اصرار دارد که او را یک دیوانه تمام‌عیار معرفی کند که در چرخه‌ای غیرمنتظره بر کرسی ریاست‌جمهوری آمریکا نشسته است! دنباله همان جریان مرموز در داخل کشور خودمان نیز هر از چند گاه در این شیپور فریب می‌دمد که رئیس‌جمهور آمریکا یک سیاستمدار دیوانه و خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی است و نتیجه می‌گیرد که باید از چالش و رویارویی با او پرهیز کرد چرا که ترامپ نشان داده است به چرخه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در چارچوب تعریف شده دیپلماسی آمریکا اعتقادی ندارد و هر لحظه ممکن است دست به اقدامی خطرناک زده و تصمیم فاجعه‌آفرینی علیه کشورمان اتخاذ کند! آیا ترامپ آنگونه که برخی از مقامات آمریکایی و اروپایی و جریان سیاسی یاد شده در داخل کشور ادعا می‌کنند، یک دیوانه تمام‌عیار است؟ و یا زیر این کاسه، نیم‌کاسه‌ای نهفته است؟
فقر علت‌العلل انحطاط و عقب‌ماندگی
عبد‌الله متولیان در یادداشت روزنامه جوان نوشته است: از سال 1392 روز 25 مهرماه (هفدهم اکتبر) هر سال از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز نمادینِ جهانی ریشه‌کنی فقر نامیده شده است. بر اساس اصل چهل و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصل فراموش شده)، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌های نظام، موضوع ریشه‌کنی فقر از جامعه و بهبود وضع معیشت مردم است. حضرت امیرالمؤمنین علی‌علیه‌السلام در فرمان خویش به مالک اشتر می‌فرماید: «ویرانی زمین، از تنگدستی مردم زمین حاصل می‌شود»، یعنی وقتی مردم تنگدست بودند، زمین ویران می‌شود. حضرت، در این عبارت می‌خواهند به مالک اشتر بگویند: سرزمینی که تو داری به آنجا می‌روی، اگر توانستی مردمش را ثروتمند کنی، آباد خواهد شد، اما اگر مردم را فقیر نگه داشتی یا فقیر کردی، این سرزمین هم آباد نخواهد شد و ویرانه خواهد ماند. مردم هستند که با نشاط خودشان و با توانایی‌هایی که پیدا می‌کنند، سرزمین‌شان را آباد می‌کنند. آن‌طور که مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای در باره اصلاحات واقعی می‌فرمایند؛ «عوامل انحطاط و عقب‌ماندگی کشور سه چیز است: فقر، فساد و تبعیض. اگر با فقر و فساد و تبعیض در کشور مبارزه شود، اصلاحات به معنای حقیقی، اصلاحات انقلابی و اسلامی تحقق پیدا خواهد کرد. مشکلات ما از این سه پایه شوم و از این سه عنصر مخرب است. ناامنی هم که داریم، به خاطر همین است.
خام‌فروشی نفت نقطه آسیب اقتصاد ایران
در یادداشت روزنامه جام جم که محمدعلی خطیبی نوشته، می خوانید: اخیرا آمریکا اقداماتی علیه ایران انجام داده و قصد دارد بازار انرژی و فروش نفت، گاز و پتروشیمی ایران را با اخلال مواجه کند. آمریکا با مشتریان نفت و گاز ایران رایزنی‌هایی می‌کند که خرید خود را در این زمینه از ایران کاهش دهند و در صورت نیاز به نفت می‌توانند از نفت آمریکا بهره ببرند. کاری که ایران در این بخش باید انجام دهد اجرای اقتصاد مقاومتی در سیاست‌های نفتی است. در مجامع بین‌المللی همیشه تحریم نفت خام اثر بیشتری نسبت به تحریم فرآورده‌های نفتی دارد. به طور معمول فرآورده‌های نفتی خیلی قابل تحریم نیستند و این موضوع به عنوان یک مزیت محسوب می‌شود که تاکنون از آن بهره نبرده‌ایم. ایران صادرکننده نفت خام است و برای صادرات فرآورده‌های نفتی خیلی کار جدی انجام نشده است. به نظر می‌رسد تا وقتی این نقطه‌ضعف را برطرف نکنیم و خام‌فروشی کنیم، دشمن به ما فشار می‌آورد. خام‌فروشی همیشه نقطه آسیبی است که دشمن می‌تواند از آن ناحیه به ما فشار بیاورد و ما باید به سمتی برویم که به جای نفت، فروشنده فرآورده باشیم. اما این نکته وجود دارد که اگر صادرات نفت ایران نسبت به گذشته قطع شود هنوز ظرفیت تبدیل نفت به فرآورده در پالایشگاه‌ها فراهم نشده و یک معضل اصلی محسوب می‌شود. برای رسیدن به این هدف می‌توانیم پالایشگاه‌هایی را در خارج از کشور اجاره و نفت خام را تبدیل به فرآورده کنیم و بعد به صادرات آن بپردازیم. این کار حتی در کوتاه‌مدت نیز قابلیت اجرا دارد و می‌توان از ظرفیت‌های خالی پالایشگاه‌ها بهره برد.
رئیس جمهوری که بوی باروت می‌دهد
در یادداشت روزنامه جمهوری اسلامی می خوانید: زیگمار گابریل، وزیر خارجه آلمان، ضمن انتقاد صریح از عملکرد دونالد ترامپ در صحنه بین المللی، رفتار سیاسی وی در قبال مسائل جهانی را مورد نکوهش قرار داد و گفت ترامپ می‌خواهد «قانون جنگل» را جایگزین قوانین بین‌المللی کند. این گزنده‌ترین تهاجم سیاسی – تبلیغاتی علیه ترامپ و دستیارانش در طول ماه‌های پس از ورود وی به کاخ سفید است که به خوبی نشانگر خشم فزاینده متحدان آمریکا در قبال تکروی‌ها، ماجراجوئی‌ها و یکه تازی‌های ترامپ است. این اظهارات مخالفان دیدگاه‌های ترامپ یا مخالفان همیشگی سیاست‌های واشنگتن نیست بلکه مواضع یکی از نزدیکترین متحدان همیشگی آمریکا محسوب می‌شود که از رفتار و مواضع غیرقابل پیش‌بینی ترامپ به ستوه آمده و خشم خود را پنهان نمی‌کند. احتمال می‌رود که سایر متحدان آمریکا هم دارای چنین دیدگاهی باشند ولی ترجیح می‌دهند که همچنان سکوت کنند یا از طریق دیپلماتیک، اعتراضات خود را منعکس نمایند. اکنون سوال این است که چرا آلمان‌ها از عملکرد ترامپ به خشم آمده اند؟ واقعیت این است که ترامپ مطلقاً قابل پیش‌بینی و گمانه زنی نیست. وی در جریان تبلیغات انتخاباتی خواستار فروپاشی اتحادیه اروپا، فروپاشی ناتو، برهم زدن توافقات زیست محیطی به ویژه توافقات آب و هوائی موسوم به پیمان پاریس بود. ترامپ حتی پس از ورود به کاخ سفید هم شهروندان هلندی و فرانسوی را به خروج از اتحادیه اروپا و پیروی از مواضع لندن تشویق می‌کرد. ترامپ هنوز هم خواستار تضعیف یورو، پول واحد اروپائی و از هم پاشیدن اتحادیه اروپا است. با این همه، اظهارات اخیر وزیر خارجه آلمان، فراتر از اعتراض به دیدگاه ترامپ در قبال اتحادیه اروپاست و مواضع آمریکای ترامپ در قبال مسائل جهانی را اصرار برای جایگزینی قانون جنگل به جای قوانین رایج بین‌المللی می‌داند که مناسبات جهانی را تحت الشعاع سیاست‌های نسنجیده و ناپخته ترامپ و دستیارانش قرار می‌دهد.
همه‌گیری بیماری خشونت
در یادداشت روزنامه رسالت به قبم حامد حاجی حیدری می خوانید: قضیه - «در هر ساعت، بیش از 66 ایرانی درگیری منجر به جرح و پزشکی قانونی دارند!»؛ بر اساس آمارهای پزشکی قانونی کشور به طور میانگین، روزانه هزار و 600 شهروند به دلیل نزاع به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند و تشکیل پرونده می‌دهند. این، آمار رسمی است که سازمان پزشکی قانونی از ثبت پرونده‌های نزاع شدید در این سازمان اعلام کرده است (یاسا، 13960309). بی‌گمان، آمار نزاع شدید که به پزشکی قانونی کشیده نمی‌شود، و آمار نزاع به طور کلی، بسیار بیش از این است. بر اساس اعلام سازمان، تهرانی‌ها بیشتر از بقیه مردم با هم گلاویز می‌شوند و به یکدیگر صدمه می‌زنند (یاسا، 13960309). در همین ارتباط، مهدی جوهری، معاون اجتماعی دادگستری البرز معتقد است که تقویم جرایم عمدی نشان می‌دهد زمانی که نوجوانان و جوانان از درس و مدرسه فارغ می‌شوند، آمار خشونت افزایش می‌یابد. او باور دارد که یکی از عوامل افزایش خشونت در سال‌های اخیر به خصوص در میان کودکان ایجاد فضاهای خشن در خانه است به طوری که بازی‌های رایانه‌ای و فیلم‌های خشن موجب شده است که خشونت در خانواده و جامعه نهادینه شود (یاسا، 13960309).
مردم شناسی ضعیف دولت در بخش اقتصاد
در یادداشت روزنامه خراسان مهدی حسن زاده نوشته است: هفته گذشته دولت مهلت واریز باقی مانده ارزش اسمی سهام عدالت را برای مشمولان تا پایان مهرماه تمدید کرد تا شاید پس از استقبال بسیار اندک مردم از واریز باقی مانده ارزش اسمی سهام که شامل کمتر از یک درصد متقاضیان می شد، اتفاق خاصی موجب شود که مردم آورده سهام عدالت خود را تکمیل کنند. این مهلت در شرایطی تمدید شد که آسیب شناسی خاصی درباره دلایل استقبال نکردن مردم از واریز باقی مانده ارزش اسمی سهام صورت نگرفت یا حداقل این که اعلام نشد و از سوی دیگر به جز درخواست برای اطلاع رسانی بیشتر، تصمیم خاصی برای ترغیب مردم به تکمیل آورده خود صورت نگرفت. بنابراین مشخص نیست که با تمدید این مهلت قرار است چه اتفاق خاصی در واریز باقی مانده ارزش اسمی سهام عدالت رخ دهد. پیش از این نیز در دولت یازدهم، تصمیماتی نظیر افزایش وام مسکن، کارت اعتباری و توزیع سبد کالا به عنوان اقدامات اجرایی و برخی تصمیمات کلان سیاست گذاری از جمله بسته های خروج از رکود، برنامه های اشتغال زایی و کاهش نرخ سود بانکی با ناهماهنگی در اجرا و ناکامی در تحقق اهداف مواجه شد. اکنون بحث بر سر این است که مشکل کجاست؟
مناسبات راهبردی تهران - ایروان
میرقاسم مؤمنی کارشناس بین‌الملل و مسائل آسیای میانه در یادداشت روزنامه ایران نوشته که سفر آقای «کاراپتیان» نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان به ایران در راستای سیاست‌های توسعه مناسبات همه‌جانبه دو کشور انجام شده است. با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی‌شان و ضرورت توسعه مناسبات اقتصادی و کشاورزی در راستای اهداف و منافع مشترک دو کشور از سه سال گذشته توسعه مناسبات دوجانبه به عنوان یک استراتژی جدید در دستور کار تهران و ایروان قرار گرفت و سفر مقامات و مسئولان دو کشور در چند سال گذشته افزایش یافت. ایران و ارمنستان در طول روابط ربع قرنی خود امن‌ترین مرزهای مشترک را داشته و در مقاطع مختلف برای توسعه روابط دوجانبه تلاش کرده‌اند، اما در مقایسه با روابط سیاسی، روابط اقتصادی دو کشور در حد مطلوب توسعه نیافته و این امر موجب شده است که مقامات دوکشور جهت توسعه مناسبات اقتصادی و رونق تجاری بین تجار دو کشور تفاهمنامه‌های همکاری‌های اقتصادی و گمرکی امضا کنند. ایجاد خط راه‌آهن جنوب شمال که از مسیر ایران، ارمنستان و گرجستان مسیر تجاری جدیدی را بین حوزه کشورهای خلیج‌فارس و دریای سیاه ایجاد می‌کند، می‌تواند تحولی در اقتصاد منطقه باشد و با تلاش مقامات دو کشور در حال تحقق است. همچنین تأسیس مرکز تجاری ایران در ایروان از سوی اتاق بازرگانی ایران و ارمنستان نیز اقدام مناسبی است که با هدف توسعه صادرات کالاهای ایرانی به ارمنستان و سایر کشورهای مشترک‌المنافع شکل گرفته است.
زمانه وحدت و قاطعیت
در یادداشت روزنامه صبح نو می خوانید: چند هفته‌ای است که رییس جمهور آمریکا با عصبانیت از نفوذ منطقه‌ای ایران سخن می‌گوید و تلاش دارد با استفاده از اهرم برجام و تحریم‌های جدید، ایران را به مذاکره مجدد مجبور سازد. از این مواضع آمریکایی‌ها به اضافه تلاش‌هایی که برخی شرکای آنها چون فرانسه و ایادی منطقه‌ای‌شان مثل عربستان سعودی، چنین برمی آید که آنها از دست برتر جمهوری اسلامی در منطقه و ناکام ماندن پروژه خلق داعش و جریان تکفیری عصبانی‌اند و می‌کوشند با توطئه‌ای جدید، ایران و محور مقاومت را زمینگیر کنند. قانون کاتسا و ایجاد محدودیت برای توان دفاعی جمهوری اسلامی، یکی از این برنامه‌هاست و رییس جمهور آمریکا بخش دیگری از اعلام مواضع ضد ایرانی خود را به آخر این هفته موکول کرده است. طبیعی است در چنین شرایطی، بیش از هر زمان دیگری فضای داخلی کشور به وحدت مسوولان و مواضع قاطع آنان نیاز دارد. فرمانده سپاه پاسداران در روزهای اخیر موضع قاطعی در برابر حماقت‌های احتمالی آمریکایی‌ها گرفت و به آنها هشدار داد در صورت تروریستی خواندن سپاه، باید پایگاه‌های خود را از تیررس موشک‌های سهمگین ایران دور کنند و به موازات آن، وزیر امورخارجه کشورمان در حمایتی تحسین برانگیز از سپاه، از پاسخ تند ایران در برابر اقدامات ماجراجویانه آمریکایی‌ها خبر داد. اتخاذ این مواضع قطعاً دشمنان را در موضع انفعال قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد رییس جمهور محترم و دیگر روسای قوای کشور در شرایط تهدید تازه، می‌بایست از بیان مواضع تفرقه انگیز داخلی بپرهیزند و با هماهنگی بیشتری در برابر توطئه جدید دشمنان، وحدت و اشتراک نظر خود را به نمایش بگذارند. تجربه مکرر در مکرر نشان داده که دشمن در برابر موضع محکم و قاطع ما عقب خواهد نشست.
آزموده را آزمودن خطاست
در یادداشت روزنامه آرمان می خوانید: سخنان اخیر رئیس‌جمهور آمریکا و تهدیداتش در برابر جمهوری اسلامی چندان جدید نیست. حدود چهاردهه است که همیشه تحت تهدیدات بی‌اساس و پوشالی استکبار بوده‌ایم و راه خودمان را رفته‌ایم، ولی بعد از حدود چهار دهه تحریم هنوز بر سر عقل نیامده‌اند که ایران را با تهدید نمی‌توان همراه کرد. هرچقدر تهدید کنند، هم مسئولان کشور و هم مردم نسبت به این موضوع مقاوم‌تر می‌شوند، به‌طوری که نخواهند توانست اعتماد از‌دست‌رفته خودشان را در دنیا جبران کنند. آمریکا برای خیلی از بحث‌ها ایران را مخاطره می‌داند مثل کره شمالی. اینکه دنیا می‌داند که ترامپ یکطرفه تعهد بین‌المللی خود را زیر پا می‌گذارد و هنوز رئیس‌جمهور نشده، اعلام کرد که برجام را پاره می‌کند، نشان‌دهنده عجز و زبونی اوست و نشانه قدرت دیپلماسی ایران است که توانسته است در یک مجادله سخت و نفسگیر با شش کشور به‌ظاهر قدرتمند دنیا سر میز مذاکره، نه تنها حقانیت و صداقت و درستی خودش را اثبات کند، بلکه حدود 6 قطعنامه یا تحریم را هم پشت سر بگذارد و این نشان از قدرت دیپلماسی قوی ایران دارد. ترامپ باید به گذشتگانی که همین تفکر را داشتند، رجوع کند که همه محکوم به فنا شدند، ولی ایران همچنان محکم و پابرجا قدرتمندتر از گذشته راه خود را می‌پیماید.
«گام دوم»؛ مصالحه منصفانه
در یادداشت روزنامه شرق می خوانید: روزنامه «شرق» دوشنبه، ١٧ مهر، عکس و خبری از دیدار رهبرانی از اقلیم کردستان عراق با مسئولان دولت مرکزی آن کشور زیر عنوان «گام اول تفاهم» منتشر کرد که برای منطقه و ایران حائز اهمیت بسیار است. اگر به گذشته بازگردیم، شاید در آغاز کسی تصمیم بارزانی برای برگزاری رفراندوم استقلال‌طلبانه را باور نمی‌کرد، زیرا غالبا این کار را به سود اقلیم و عراق نمی‌دانستند، اما او جدی بود. وقتی با نزدیک‌شدن روز اخذ رأی، تبلیغات از هر سو اوج گرفت، بسیاری در ایران، عراق و تركيه نگران شدند؛ عراقی‌ها از خطر تجزیه که برای هر کشوری دردناک است. ترکیه نگران از اینکه جنگ داخلی کنونی با «پ‌ک‌ک» ابعاد گسترده‌تری یابد و برای کُردهای ترکیه معیار و الگویی برای جدایی‌طلبی شود. در ایران نیز برداشت‌ها‌ی نسبتا مشابه باعث ابراز نگرانی شد؛ خصوصا آنکه برخی گروه‌ها‌ی کُرد مخالف، فریب عربستان را خورده و در زمانی که نایب‌السلطنه آن کشور اعلام کرده است «خواهان کشاندن جنگ به داخل ایران است» دعوت او را پذیرفته و به مخالفت خود رنگ خصومت‌آمیزتری داده‌اند. در آستانه همه‌پرسی در اقلیم، ایران و ترکیه اعلام کردند مرزهای هوایی خود را روی پروازهای اقلیم بسته‌اند. شاید در آخرین لحظه بتوانند موجب تعلیق یا تعویق همه‌پرسی شوند، اما این تصمیم به آسانی و سادگی قابل بازنگری و انصراف نبود. باید دید که این امر خطیر تا چه اندازه و چرا در این زمان برای کردهای عراق مهم بوده است. در مقالات کارشناسان خواندم که کسی این کار را «غیرقانونی» و دیگری «احمقانه» خوانده بود.
نکاتی بر بازار امروز ارز
در یادداشت روزنامه دنیای اقتصاد می خوانید: بدون تردید اولین و اصلی‌ترین عامل افزایش نرخ ارز، همان بحث قدیمی و اصلی است که این روزنامه بارها به آن اشاره کرده و به جز چند ماه اخیر، اثری از پذیرش آن در بین مقامات وجود نداشت: «تعدیل نرخ ارز حداقل به میزان تورم داخلی و خارجی.» دولت آقای روحانی از شهریور سال ۱۳۹۲ تا به امروز، با در نظر گرفتن تورم، نرخ ارز را به‌طور واقعی بیش از ۲۵ درصد ارزان کرده است. به‌عبارت دیگر برخلاف توصیه فوق، نه‌تنها تعدیلی صورت نگرفته، بلکه به‌طور مرتب گام‌هایی برای تقویت ریال برداشته شده است. هرچند دولت می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی برای این تقویت به‌خصوص پس از رفع تحریم‌ها اشاره کند، اما به هر رو این سیاست موجب فشار بر تقاضای ارز شده و آمار تجارت خارجی به خوبی این مساله را نشان می‌دهد.
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.
